دیابت نوع پنجم | فرق آن با دیابت نوع یک و دو

دیابت نوع پنجم (Type 5 Diabetes)، که به‌تازگی توسط فدراسیون بین‌المللی دیابت (IDF) به‌عنوان یک نوع مستقل از دیابت به رسمیت شناخته شده است، نوعی دیابت مرتبط با سوءتغذیه است که عمدتاً نوجوانان و جوانان لاغر در کشورهای کم‌درآمد و با درآمد متوسط، به‌ویژه در آسیا و آفریقا، را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

دیابت نوع پنجم، که به‌عنوان دیابت مرتبط با سوءتغذیه نیز شناخته می‌شود، نوعی دیابت است که ناشی از سوءتغذیه مزمن در دوران کودکی یا نوجوانی است. این وضعیت منجر به اختلال در عملکرد سلول‌های بتای پانکراس و کاهش تولید انسولین می‌شود. برخلاف دیابت نوع ۱ (ناشی از تخریب خودایمنی سلول‌های بتا) و دیابت نوع ۲ (ناشی از مقاومت به انسولین)، دیابت نوع پنجم به دلیل کمبود تولید انسولین به‌علت سوءتغذیه ایجاد می‌شود.

آموزش رایگان و کامل خواندن جواب آزمایش

فهرست محتوا

تفاوت دیابت نوع پنجم با دیابت نوع ۱ و ۲

ویژگی‌ها	دیابت نوع ۱	دیابت نوع ۲	دیابت نوع پنجم
سن بروز	کودکی یا نوجوانی	بزرگسالی (اما در حال کاهش سن)	نوجوانی و جوانی
علت اصلی	خودایمنی، از بین رفتن سلول‌های بتا	مقاومت به انسولین و کاهش تولید انسولین	سوءتغذیه مزمن و اختلال در عملکرد سلول‌های بتا
انسولین‌درمانی	ضروری	گاهی لازم است	معمولاً نیاز به دوزهای کم یا بدون انسولین
وضعیت بدنی	معمولاً لاغر	اغلب دارای اضافه‌وزن	لاغر و دچار سوءتغذیه
کنترل با رژیم غذایی	محدود	ممکن	ضروری و تأکیدی

علائم دیابت نوع پنجم

علائم این نوع دیابت مشابه سایر انواع دیابت است، اما با ویژگی‌های خاصی همراه است:

خستگی شدید
کاهش وزن غیرقابل توضیح
تکرر ادرار
تشنگی مفرط
عفونت‌های مکرر
ضعف عمومی
تأخیر در رشد (در کودکان)

علت دیابت نوع پنجم چیست؟

علت اصلی دیابت نوع پنجم سوء تغذیه مزمن در دوران کودکی و نوجوانی است. این سوءتغذیه، به‌ ویژه کمبود دریافت پروتئین و ریزمغذی‌ها مانند روی، ویتامین A و ویتامین D، باعث اختلال در رشد و عملکرد سلول‌های بتای پانکراس می‌شود. سلول‌های بتا که مسئول تولید انسولین هستند، در نتیجه کمبود تغذیه‌ای دچار نارسایی عملکردی می‌شوند.

برخلاف دیابت نوع ۱ که خودایمنی است یا دیابت نوع ۲ که با مقاومت به انسولین همراه است، در دیابت نوع ۵، علت اصلی کاهش تولید انسولین به‌دلیل اختلال تغذیه‌ ای است. شرایط اجتماعی-اقتصادی ضعیف، دسترسی محدود به غذای سالم و مراقبت‌های بهداشتی ناکافی نیز در بروز این نوع دیابت نقش دارند. این بیماری بیشتر در کشورهایی با درآمد پایین و متوسط و در جوامعی با ناامنی غذایی شایع است.

برخی تحقیقات نشان می‌دهند که التهاب مزمن ناشی از عفونت‌های مکرر در کودکان دچار سوءتغذیه نیز می‌تواند در تخریب سلول‌های بتا نقش داشته باشد. بنابراین، علت دیابت نوع پنجم ترکیبی از عوامل تغذیه‌ای، التهابی و محیطی است.

روش‌های پیشگیری از دیابت نوع پنجم

پیشگیری از دیابت نوع پنجم مستلزم اقدامات زیر است:

تغذیه مناسب در دوران کودکی: تأمین مواد مغذی کافی برای رشد و توسعه سالم کودکان.
آموزش و آگاهی: افزایش آگاهی عمومی درباره اهمیت تغذیه مناسب و نشانه‌های دیابت.
دسترسی به خدمات بهداشتی: ارائه خدمات بهداشتی و تغذیه‌ای در مناطق محروم.

درمان دیابت نوع پنجم

درمان دیابت نوع پنجم شامل موارد زیر است:

رژیم غذایی مناسب: افزایش مصرف پروتئین و کاهش مصرف کربوهیدرات‌ها، همراه با تأمین ریزمغذی‌های ضروری.
داروهای خوراکی: در برخی موارد، استفاده از داروهای خوراکی مانند سولفونیل‌اوره‌ها برای تحریک تولید انسولین
انسولین‌درمانی: در موارد شدید، ممکن است نیاز به دوزهای کم انسولین باشد، اما باید با احتیاط انجام شود.
مراقبت‌های پزشکی منظم: پیگیری منظم وضعیت قند خون و عملکرد کلیه‌ها.

آزمایش های رایج برای تشخیص دیابت نوع 5 پنج

برای تشخیص دیابت نوع پنجم، پزشکان از مجموعه‌ای از آزمایش‌های رایج استفاده می‌کنند که به شناسایی نوع و شدت بیماری کمک می‌کنند. در ادامه ۵ مورد از مهم‌ترین آزمایش‌های تشخیصی آورده شده است:

قند خون ناشتا (Fasting Blood Glucose):
این آزمایش میزان گلوکز خون را پس از ۸ تا ۱۲ ساعت ناشتا بودن اندازه‌گیری می‌کند. سطح قند خون بالای 126 mg/dL نشان‌دهنده دیابت است.
تست تحمل گلوکز (OGTT):
در این آزمایش، ابتدا قند خون ناشتا اندازه‌گیری شده و سپس بیمار محلول گلوکز می‌نوشد. اگر دو ساعت پس از مصرف، قند خون بالاتر از 200 mg/dL باشد، تشخیص دیابت تأیید می‌شود.
آزمایش HbA1c (هموگلوبین گلیکوزیله):
این تست میانگین قند خون در ۲ تا ۳ ماه گذشته را نشان می‌دهد. مقدار HbA1c بالای 6.5٪ معمولاً بیانگر دیابت است. این آزمایش در تمایز دیابت نوع ۵ از سایر انواع کمک می‌کند.
ارزیابی سطح انسولین و C-Peptide:
در دیابت نوع پنجم، سطح انسولین و C-peptide معمولاً پایین یا در حد پایین طبیعی است. این داده‌ها نشان می‌دهند که پانکراس قادر به تولید کافی انسولین نیست.
آزمایش‌های تغذیه‌ای و بیوشیمیایی:
بررسی سطوح آلبومین، ویتامین‌ها و ریزمغذی‌ها (مثل آهن، روی و ویتامین D) برای تشخیص سوءتغذیه ضروری است، زیرا سوءتغذیه نقش کلیدی در دیابت نوع پنجم دارد.