آزمایشات روتین قبل از عمل جراحی | راهنمای کامل بررسی‌های قبل از جراحی

آزمایشات روتین قبل از عمل جراحی بخشی ضروری از فرآیند آمادگی برای انجام هر نوع عمل جراحی است. این آزمایش‌ها نقش مهمی در تشخیص بیماری‌های زمینه‌ای، کاهش خطرات احتمالی حین عمل و بهبود نتایج پس از جراحی ایفا می‌کنند. هدف از این آزمایش‌ها اطمینان از سلامت عمومی بیمار و پیشگیری از عوارض غیرمنتظره در حین یا بعد از عمل است.

در این مقاله به بررسی کامل و دقیق آزمایشات روتین پیش از عمل جراحی، دلایل انجام آن‌ها، انواع تست‌ها و تفسیر آن‌ها پرداخته‌ایم تا شما با آمادگی بیشتری به اتاق عمل بروید.

آموزش رایگان و کامل خواندن جواب آزمایش

فهرست محتوا

چرا آزمایشات قبل از جراحی مهم هستند؟

پیش از هر عمل جراحی، حتی جراحی‌های ساده و سرپایی، پزشکان نیاز دارند تا وضعیت کلی سلامت بیمار را بررسی کنند. دلایل اصلی اهمیت این بررسی‌ها عبارتند از:

تشخیص بیماری‌های پنهان مانند دیابت، کم‌خونی، عفونت یا مشکلات انعقادی
بررسی عملکرد قلب، ریه و کلیه‌ها
کاهش خطر عوارض ناشی از بیهوشی
اطمینان از آماده بودن بدن برای تحمل استرس جراحی
تعیین مناسب‌ترین روش بیهوشی و داروهای مورد نیاز

آزمایشات روتین و عمومی قبل از عمل جراحی

1. آزمایش خون (CBC – شمارش کامل سلول‌های خونی)

یکی از اصلی‌ترین آزمایش‌هایی که پیش از جراحی درخواست می‌شود، آزمایش CBC است. این آزمایش شامل بررسی:

گلبول‌های قرمز (جهت تشخیص کم‌خونی)
گلبول‌های سفید (تشخیص عفونت‌ها یا بیماری‌های التهابی)
پلاکت‌ها (برای بررسی قابلیت انعقاد خون)

2. آزمایش انعقاد خون (PT، PTT، INR)

بررسی زمان انعقاد خون برای جلوگیری از خونریزی حین عمل اهمیت زیادی دارد. افرادی که داروهای ضدانعقاد مانند وارفارین مصرف می‌کنند یا بیماری‌های کبدی دارند، نیازمند بررسی دقیق‌تری هستند.

3. آزمایش قند خون FBS و آزمایش HbA1c

اندازه‌گیری قند خون ناشتا و HbA1c (میانگین قند خون در سه ماه گذشته) در بیماران دیابتی و غیردیابتی اهمیت دارد. کنترل قند پیش از جراحی برای جلوگیری از عفونت و کند شدن روند بهبودی ضروری است.

4. آزمایش عملکرد کلیه (BUN و Cr)

بررسی اوره (BUN) و کراتینین (Cr) به پزشک کمک می‌کند تا عملکرد کلیه‌ها را قبل از استفاده از داروهای بیهوشی و جراحی ارزیابی کند.

5. آزمایش عملکرد کبد (ALT، AST، ALP، بیلی‌روبین)

در بیمارانی که سابقه بیماری‌های کبدی دارند، انجام آزمایشات کبدی ضروری است. این بررسی‌ها به انتخاب مناسب نوع داروی بیهوشی کمک می‌کند.

سایر تست‌ها و بررسی‌های تخصصی بسته به شرایط بیمار

6. نوار قلب (ECG یا EKG)

در افراد بالای ۴۰ سال، بیماران قلبی یا کسانی که فشار خون بالا دارند، گرفتن نوار قلب ضروری است. این تست برای ارزیابی عملکرد الکتریکی قلب و پیش‌بینی احتمال بروز مشکلات قلبی حین عمل استفاده می‌شود.

7. تصویر‌برداری از قفسه سینه (X-ray)

تصویر قفسه سینه به‌ویژه برای افراد سیگاری، بیماران تنفسی یا بالای ۶۰ سال اهمیت دارد. این تصویر برای بررسی وضعیت ریه‌ها و ساختار قلب پیش از بیهوشی به کار می‌رود.

8. آزمایش بارداری (Beta-HCG)

در خانم‌های در سن باروری، حتی در صورت عدم شک به بارداری، تست بارداری ممکن است انجام شود. برخی داروها یا روش‌های بیهوشی می‌توانند بر روی جنین تأثیرگذار باشند.

9. تست کرونا (PCR یا آنتی‌ژن)

با توجه به شرایط پاندمی، بسیاری از مراکز درمانی پیش از انجام جراحی، تست PCR کرونا را برای اطمینان از سلامت بیمار انجام می‌دهند.

بررسی‌های اختصاصی بر اساس نوع جراحی

در برخی موارد خاص، بسته به نوع جراحی، آزمایشات بیشتری نیاز است. برای مثال:

جراحی ارتوپدی: بررسی سطح ویتامین D، کلسیم، فسفر، و آزمایش روماتولوژی در صورت نیاز
جراحی‌های شکمی: سونوگرافی شکم، آزمایش‌های گوارشی و الکترولیت‌ها
جراحی مغز و اعصاب: MRI، CT اسکن، بررسی عملکرد سیستم عصبی مرکزی
جراحی زیبایی یا پلاستیک: بررسی‌های هماتوکریت و آزمایش خون دقیق‌تر

مدت زمان اعتبار آزمایش‌ها

مدت اعتبار آزمایشات روتین پیش از جراحی معمولاً بین ۲ هفته تا ۱ ماه است. در موارد خاص، بسته به شرایط بیمار و نوع عمل، ممکن است نیاز به تکرار آزمایش باشد.

آمادگی‌های لازم پیش از انجام آزمایشات

برای اطمینان از صحت نتایج:

شب قبل از آزمایش، غذای سبک میل کرده و ۸ تا ۱۲ ساعت ناشتا باشید (برای آزمایش قند و چربی خون)
مصرف داروها را طبق دستور پزشک ادامه دهید یا در صورت نیاز قطع کنید
از مصرف الکل و سیگار حداقل ۲۴ ساعت پیش از آزمایش خودداری کنید
در مورد بیماری‌های زمینه‌ای یا سابقه حساسیت دارویی با پزشک مشورت کنید

چه کسانی بیشتر به آزمایشات قبل از عمل نیاز دارند؟

اگرچه اغلب افراد باید قبل از عمل جراحی آزمایش دهند، برخی گروه‌ها نیاز بیشتری به بررسی دقیق دارند:

افراد بالای ۶۰ سال
بیماران دیابتی یا فشار خونی
افراد دارای بیماری‌های قلبی، کلیوی یا ریوی
کسانی که داروهای خاص مصرف می‌کنند
زنان باردار یا مشکوک به بارداری
افراد با سابقه خونریزی یا مشکلات انعقادی

آزمایشات روتین قبل از عمل جراحی نه‌تنها برای اطمینان از سلامت فعلی شما بلکه برای پیشگیری از بروز مشکلات احتمالی در اتاق عمل و دوران پس از آن حیاتی هستند. با انجام به‌موقع و دقیق این آزمایش‌ها، تیم پزشکی می‌تواند بهترین تصمیم‌گیری را در مورد داروها، بیهوشی و روند جراحی اتخاذ کند.

اگر به زودی عمل جراحی در پیش دارید، حتماً با پزشک معالج خود درباره لیست آزمایش‌های مورد نیاز مشورت کرده و در اسرع وقت برای انجام آن‌ها اقدام نمایید.