تست های عملکرد کبد SGOT و SGPT چيست و چه کاربردی دارد؟

تست های عملکرد کبد از مهمترین آزمایش های تشخیصی در حوزه سلامت عمومی و تخصصی هستند که برای بررسی وضعیت کبد، شناسایی التهاب، آسیب سلولی، بیماری های مزمن و پیگیری روند درمان استفاده میشوند. در میان این آزمایش ها، دو تست SGOT و SGPT اهمیت ویژه ای دارند و پزشکان برای ارزیابی اولیه سلامت کبد، معمولا ابتدا این دو شاخص را بررسی میکنند.

این آنزیم ها در واقع پروتئین هایی هستند که در داخل سلول های کبد ساخته میشوند و زمانی که سلول های کبد آسیب ببینند، مقدار آنها در خون افزایش پیدا میکند.

افزایش این دو آنزیم میتواند نشانه ای از التهاب کبد، صدمه سلولی، عفونت ویروسی، مصرف الکل، داروها، مشکلات متابولیک یا حتی چربی کبد باشد.

آموزش کامل و رایگان ترجمه جواب آزمایش

فهرست محتوا

آشنایی با آنزیم SGPT و نقش آن در تشخیص

آنزیم SGPT که نام دیگر آن ALT است، به طور عمده در سلول های کبد وجود دارد و هر زمان کبد دچار آسیب شود، مقدار این آنزیم وارد خون شده و سطح آن بالا میرود.

بنابراین، آزمایش SGPT یکی از دقیق ترین تست ها برای تشخیص مشکلات کبد است و در بسیاری از موارد، اولین شاخصی است که پزشک برای ارزیابی عملکرد کبد درخواست میکند. سطح بالای SGPT معمولا با بیماری های مانند هپاتیت ویروسی، کبد چرب غیر الکلی، مسمومیت دارویی، مصرف طولانی مدت داروهایی مانند استامینوفن و آسیب ناشی از الکل ارتباط دارد.

از آنجایی که ALT بیشترین تمرکز خود را در کبد دارد، بالا رفتن آن معمولا اختصاصی تر از دیگر تست ها بوده و میتواند نشانه مستقیم تری از آسیب کبد باشد.

آنزیم SGOT چیست و چرا اندازه گیری آن مهم است؟

آنزیم SGOT که نام دیگر آن AST است، برخلاف ALT فقط در کبد وجود ندارد، بلکه در ارگان های دیگر مثل قلب، کلیه، مغز، عضلات و حتی سلول های خونی نیز یافت میشود. به همین دلیل بالا رفتن مقدار SGOT لزوما به معنای آسیب کبد نیست، اما هنگامی که در کنار افزایش آنزیم SGPT قرار میگیرد، اهمیت تشخیصی زیادی پیدا میکند.

پزشکان معمولا نسبت این دو آنزیم یعنی AST به ALT را برای تشخیص مشکل بررسی میکنند. اگر نسبت آنها بالاتر از 2 باشد، احتمال آسیب ناشی از الکل بیشتر است و اگر ALT بالاتر باشد، احتمال بیماری هایی مثل کبد چرب یا هپاتیت غیر الکلی افزایش مییابد. سطح بالای SGOT در اثر مشکلات عضلانی، بیماری های قلبی، جراحت، تمرینات سنگین و حتی مصرف بعضی مکمل ها یا داروها نیز مشاهده میشود.

آزمایش ورزشکاران و ضرورت انجام برای ورزشکاران و بدنساز ها

چرا تست های SGOT و SGPT انجام میشود؟

این دو تست برای اهداف مختلف پزشکی درخواست میشوند و تنها مربوط به بیماری های کبد نیستند. پزشکان برای بررسی سلامت عمومی بدن، پیگیری درمان، تشخیص بیماری ها و ارزیابی خطرات احتمالی از این آزمایش ها استفاده میکنند.

مهم ترین کاربرد های تست SGOT و SGPT شامل موارد زیر است:

تشخیص بیماری های کبد مانند هپاتیت ویروسی، کبد چرب، سیروز، کبد الکلی، کلستاز و آسیب ناشی از داروها.
ارزیابی التهاب کبد در افرادی که علائمی مانند ضعف، تهوع، زردی پوست، تیره شدن ادرار یا درد سمت راست شکم دارند.
پایش روند درمان در بیمارانی که در حال مصرف داروهای سنگین هستند و احتمال آسیب کبد در آنها وجود دارد.
بررسی اثر داروها و سموم از جمله مکمل ها، استروئید ها، آنتی بیوتیک ها، مسکن ها و داروهای گیاهی که ممکن است به کبد آسیب بزنند.
تشخیص مشکلات غیر کبدی مانند حمله قلبی، التهاب عضلانی یا آسیب عضلانی از طریق SGOT.
ارزیابی پیش از جراحی یا چکاپ های سالانه برای اطمینان از سلامت کبد.

رنج نرمال تست های SGOT و SGPT

مقادیر طبیعی این آنزیم ها بسته به سن، جنسیت و آزمایشگاه ممکن است متفاوت باشد، اما معمولا مقدار طبیعی ALT برای بزرگسالان تا حدود 40 در نظر گرفته میشود. برای AST نیز حدود 35 تا 40 عدد متداولی است. البته در بسیاری موارد پزشکان تنها به عدد توجه نمیکنند و نسبت AST به ALT را نیز بررسی میکنند تا بتوانند علت اصلی آسیب کبد را تشخیص دهند.

گاهی فقط افزایش جزئی این آنزیم ها بدون علائم خاص، نشانه ای از کبد چرب خفیف یا مصرف غذاهای چرب است، اما بالا رفتن دو تا سه برابری این مقادیر نیاز به پیگیری دارد و افزایش شدید و ناگهانی آنها میتواند به معنای هپاتیت حاد یا آسیب دارویی باشد.

پایین بودن آنزیم‌ های کبدی در آزمایش خون | بررسی، علت و درمان

چه عواملی باعث افزایش SGOT و SGPT میشود؟

افزایش آنزیم های کبدی دلایل بسیار گسترده ای دارد و همیشه نشانه بیماری جدی نیست، اما لازم است علت آن توسط پزشک بررسی شود. از مهم ترین علل افزایش این دو آنزیم میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

هپاتیت ویروسی A، B، C که میتواند التهاب شدید و حاد در کبد ایجاد کند.
کبد چرب غیر الکلی که در افراد با اضافه وزن، چربی خون بالا، بیماری قند و سبک زندگی کم تحرک مشاهده میشود.
مصرف الکل که میتواند باعث افزایش نسبت AST به ALT شود.
مصرف داروها مانند استامینوفن، استاتین ها، داروهای ضد تشنج، آنتی بیوتیک ها و مکمل های بدنسازی.
آسیب های عضلانی به خصوص در ورزش های سنگین یا تصادف ها.
بیماری های قلبی مثل حمله قلبی که میتواند سطح AST را بالا ببرد.
عفونت ها و التهاب های عمومی بدن
مسمومیت غذایی یا دارویی
اختلال های متابولیک مانند بیماری ویلسون یا هموکروماتوز

چه زمان باید تست های کبد را انجام داد؟

اگر فرد علائمی مانند زردی چشم و پوست، خستگی شدید، تهوع، بوی بد دهان، کاهش اشتها، درد پهلو، تورم شکم، خارش شدید پوست یا تیره شدن ادرار داشته باشد، پزشک معمولا تمام تست های کبدی از جمله SGOT و SGPT را تجویز میکند.

همچنین افرادی که سابقه مصرف داروهای زیاد، الکل، مواد مخدر، مکمل های ورزشی یا بیماری های زمینه ای مثل دیابت دارند، بهتر است حداقل هر شش ماه یکبار این آزمایش ها را انجام دهند. زنان باردار و بیماران قلبی نیز در صورت مصرف داروهای سنگین، نیاز به پایش دوره ای آنزیم های کبدی دارند.

کاهش آنزیم های کبدی با درمان و سبک زندگی

اگر علت افزایش آنزیم ها مشخص شود، پزشک با توجه به نوع مشکل اقدام به درمان میکند. در بسیاری موارد اصلاح سبک زندگی، رژیم غذایی و کاهش وزن نقش بسیار موثر دارد. برخی راهکارهای مفید برای کاهش آنزیم های کبدی شامل موارد زیر است:

کاهش مصرف غذاهای چرب و آماده
افزایش میوه و سبزیجات
مصرف چای سبز، قهوه و آب کافی
ورزش منظم
پرهیز از الکل
مدیریت استرس
انجام چکاپ دوره ای

تست های SGOT و SGPT از مهم ترین آزمایش های تشخیصی برای ارزیابی سلامت کبد هستند. این دو آنزیم نقش ک关دی در تشخیص التهاب کبد، بیماری های ویروسی، کبد چرب، آسیب ناشی از داروها و مشکلات عضلانی دارند.

پزشکان با بررسی میزان این آنزیم ها و نسبت آنها میتوانند تصویر دقیقی از وضعیت کبد ارائه دهند. انجام دوره ای این تست ها به خصوص در افرادی که در معرض خطر هستند، کمک میکند مشکلات کبدی در مراحل اولیه شناسایی شده و درمان مناسب شروع شود.