کتواسیدوز دیابتی | علائم و کنترل بیماری و آزمایش‌های رایج

کتواسیدوز دیابتی (DKA – Diabetic-Ketoacidosis) یک وضعیت اورژانسی در بیماران دیابتی است که در اثر افزایش بیش از حد کتون‌ها در خون رخ می‌دهد. این حالت معمولاً در افراد مبتلا به دیابت نوع 1 مشاهده می‌شود، اما ممکن است در دیابت نوع 2 نیز دیده شود.

در این وضعیت، بدن به دلیل کمبود انسولین نمی‌تواند از گلوکز برای تأمین انرژی استفاده کند و به جای آن چربی‌ها را تجزیه می‌کند که منجر به تولید کتون‌های اسیدی در خون می‌شود.

کتواسیدوز دیابتی یک وضعیت اورژانسی است که نیاز به تشخیص و درمان فوری دارد. آگاهی از علائم، عوامل خطر و روش‌های پیشگیری می‌تواند در جلوگیری از بروز این بیماری نقش مهمی ایفا کند.

بیماران دیابتی باید مراقب سطح قند خون خود باشند و در صورت مشاهده هرگونه علامت غیرطبیعی، سریعاً به پزشک مراجعه کنند.

آموزش کامل تفسیر نتیجه آزمایش

فهرست محتوا

علائم کتواسیدوز دیابتی

علائم این بیماری ممکن است به سرعت گسترش یابد و شامل موارد زیر باشد:

تشنگی شدید و خشکی دهان: افزایش میزان گلوکز خون باعث کم‌آبی بدن می‌شود.
ادرار مکرر: بدن سعی می‌کند قند اضافی را از طریق ادرار دفع کند.
خستگی و ضعف شدید: کاهش انرژی در بدن منجر به احساس ضعف و خستگی مفرط می‌شود.
تهوع و استفراغ: افزایش سطح اسید در خون می‌تواند دستگاه گوارش را تحریک کند.
درد شکم: اسیدوز متابولیک ممکن است موجب دردهای شکمی شود.
تنفس سریع و عمیق (کوسمال): بدن سعی می‌کند با دفع دی‌اکسیدکربن اسیدوز را جبران کند.
بوی استون در نفس: تجزیه چربی‌ها منجر به تولید استون شده که بوی میوه‌ای در تنفس ایجاد می‌کند.
گیجی و کاهش سطح هوشیاری: در موارد شدید ممکن است بیمار دچار کما شود.

علل ایجاد کتواسیدوز دیابتی

کتواسیدوز دیابتی معمولاً در شرایطی ایجاد می‌شود که سطح انسولین در بدن کاهش یابد. از جمله دلایل اصلی این بیماری عبارتند از:

عدم تزریق انسولین یا مصرف نامنظم آن: در بیماران دیابتی که انسولین مصرف می‌کنند، قطع یا کاهش دوز انسولین می‌تواند خطر DKA را افزایش دهد.
عفونت‌ها: بیماری‌هایی مانند ذات‌الریه یا عفونت‌های ادراری می‌توانند باعث افزایش نیاز بدن به انسولین شوند.
استرس‌های جسمی یا عاطفی: استرس، سکته قلبی، جراحی یا بارداری می‌توانند منجر به افزایش تولید هورمون‌های ضد انسولین شوند.
دیابت تشخیص داده نشده: برخی افراد تا زمانی که با DKA مواجه نشوند، متوجه ابتلا به دیابت نمی‌شوند.
مصرف برخی داروها: داروهایی مانند استروئیدها و دیورتیک‌ها می‌توانند سطح قند خون را افزایش دهند.

روش‌های درمان کتواسیدوز دیابتی

درمان کتواسیدوز دیابتی معمولاً در بیمارستان و تحت نظارت پزشک انجام می‌شود و شامل مراحل زیر است:

جایگزینی مایعات: بیمارانی که دچار DKA شده‌اند معمولاً دچار کم‌آبی شدید هستند و نیاز به تزریق سرم نمکی دارند.
تزریق انسولین: درمان اصلی برای کاهش سطح کتون‌ها و قند خون، تزریق انسولین است.
تنظیم الکترولیت‌ها: کاهش سطح پتاسیم در خون می‌تواند باعث مشکلات قلبی شود، بنابراین باید الکترولیت‌های بدن تنظیم شوند.
کنترل علت زمینه‌ای: درمان عفونت یا مشکلات زمینه‌ای که باعث DKA شده است، از اهمیت بالایی برخوردار است.
پایش مداوم سطح قند خون: برای جلوگیری از افت ناگهانی قند خون و کنترل شرایط بیمار، قند خون باید مرتب اندازه‌گیری شود.

همچنین پیشنهاد میشود در مورد دیابت ملیتوس مطالعه شود.

روش‌های پیشگیری و کنترل بیماری

پیشگیری از کتواسیدوز دیابتی نقش بسیار مهمی در کنترل دیابت دارد. راهکارهای مؤثر در این زمینه عبارتند از:

تزریق منظم انسولین: بیماران دیابتی باید برنامه درمانی خود را دقیق رعایت کنند.
کنترل قند خون: پایش منظم قند خون کمک می‌کند تا از افزایش ناگهانی آن جلوگیری شود.
آبرسانی کافی به بدن: مصرف مایعات کافی از کم‌آبی و افزایش غلظت خون جلوگیری می‌کند.
مدیریت استرس: کاهش استرس از طریق روش‌هایی مانند مدیتیشن و ورزش می‌تواند از افزایش ناگهانی قند خون جلوگیری کند.
شناسایی علائم اولیه DKA: بیماران باید در صورت مشاهده علائمی مانند تشنگی زیاد، ادرار مکرر، یا بوی استون در نفس، سریعاً اقدام به درمان کنند.

آزمایش‌های رایج برای تشخیص کتواسیدوز دیابتی

تشخیص DKA معمولاً با استفاده از آزمایش‌های مختلف انجام می‌شود که شامل موارد زیر است:

آزمایش قند خون (FBS و RBS): سطح گلوکز بالای 250 میلی‌گرم در دسی‌لیتر نشان‌دهنده DKA است.
آزمایش کتون خون و ادرار: وجود مقادیر بالای کتون در خون یا ادرار، نشانه قطعی کتواسیدوز دیابتی است.
آزمایش گازهای خون شریانی (ABG): برای بررسی سطح pH خون انجام می‌شود.
آزمایش الکترولیت‌های خون: بررسی سطح سدیم، پتاسیم و بی‌کربنات برای تعیین شدت بیماری ضروری است.
آزمایش کراتینین و اوره: برای ارزیابی عملکرد کلیه‌ها انجام می‌شود.
آزمایش شمارش سلول‌های خونی (CBC): افزایش گلبول‌های سفید ممکن است نشان‌دهنده عفونت باشد.

انجام آزمایش کتواسیدوز دیابتی در آزمایشگاه صدر تبریز

آزمایشگاه صدر تبریز یکی از مراکز مجهز و بهترین آزمایشگاه در تبریز برای انجام آزمایش‌های مرتبط با تشخیص کتواسیدوز دیابتی است. این آزمایشگاه با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته و تیم متخصص، آزمایش‌های قند خون، کتون خون و ادرار، گازهای خون و سایر تست‌های ضروری را با دقت بالا انجام می‌دهد. بیماران می‌توانند با مراجعه به این مرکز، از خدمات تشخیصی سریع و مطمئن بهره‌مند شوند.

همچنین، آزمایشگاه صدر تبریز امکان ارائه مشاوره و تفسیر نتایج آزمایش‌ها را برای بیماران دیابتی فراهم می‌کند تا از روند درمان و کنترل بیماری خود آگاهی بیشتری داشته باشند.