ویروس گوارشی در کودکان | علائم، علت و روش های درمان موثر

ویروس گوارشی یا گاستروانتریت (به انگلیسی: Gastroenteritis ) یکی از بیماری های شایع در میان کودکان است که می تواند باعث اسهال، استفراغ، تب و درد شکم شود. این بیماری معمولاً به دلیل عفونت ویروسی در دستگاه گوارش ایجاد می شود و اگرچه در بیشتر موارد خفیف است، اما در صورت عدم مراقبت و کم آبی بدن، می تواند خطرناک باشد.

در این مقاله به طور کامل با علائم ویروس گوارشی در کودکان، راه های انتقال، روش های تشخیص و درمان خانگی و پزشکی آن آشنا می شویم.

آموزش رایگان تفسیر نتیجه آزمایش بصورت کامل

ویروس گوارشی در کودکان چیست؟

ویروس گوارشی یا همان گاستروانتریت ویروسی نوعی التهاب در معده و روده است که معمولاً توسط ویروس هایی مانند روتاویروس، نوروویروس، آدنوویروس و آستروویروس ایجاد می شود. این ویروس ها به راحتی از طریق تماس با فرد آلوده، خوردن غذای آلوده یا نوشیدن آب آلوده منتقل می شوند. کودکان به دلیل سیستم ایمنی ضعیف تر و تماس مکرر با محیط های عمومی مانند مهدکودک و مدرسه، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.

علائم ویروس گوارشی در کودکان

علائم این بیماری ممکن است بسته به نوع ویروس و شدت عفونت متفاوت باشد، اما شایع ترین نشانه های آن عبارتند از:

1. اسهال آبکی و مکرر
   یکی از اولین نشانه های ویروس گوارشی در کودکان، اسهال آبکی است که معمولاً چند بار در روز تکرار می شود. در برخی موارد ممکن است اسهال همراه با مخاط یا بوی نامطبوع باشد.
2. استفراغ و حالت تهوع
   بسیاری از کودکان مبتلا به این ویروس، به ویژه در مراحل اولیه بیماری، دچار استفراغ های پیاپی می شوند که می تواند منجر به از دست دادن آب بدن شود.
3. تب خفیف تا متوسط
   در بیشتر موارد، تب در حد 38 تا 39 درجه سانتی گراد است. تب بالا در نوزادان و کودکان خردسال نیاز به بررسی فوری توسط پزشک دارد.
4. درد و گرفتگی شکم
   کودک ممکن است از دل درد یا گرفتگی شکم شکایت داشته باشد. این درد معمولاً متناوب است و پس از دفع مدفوع موقتاً کاهش می یابد.
5. بی حالی و بی اشتهایی
   به دلیل تب، درد و کم آبی بدن، کودک بی حال می شود و ممکن است از خوردن و نوشیدن خودداری کند.
6. علائم کم آبی بدن
   کم آبی خطرناک ترین عارضه ویروس گوارشی در کودکان است. نشانه های آن شامل خشک شدن لب ها و دهان، کاهش ادرار، گریه بدون اشک، چشم های گود رفته و خواب آلودگی غیرطبیعی است.

علت و راه های انتقال ویروس گوارشی

اصلی ترین عامل گاستروانتریت در کودکان ویروس است. این ویروس ها از طریق روش های زیر منتقل می شوند:

• تماس مستقیم با فرد آلوده (مانند دست دادن یا لمس وسایل شخصی)
• خوردن غذای آلوده به ویروس یا نگهداری نادرست مواد غذایی
• نوشیدن آب آلوده
• تماس با سطوح آلوده در مهدکودک یا مدرسه
• عدم شست و شوی دست ها پس از استفاده از سرویس بهداشتی

کودکان زیر 5 سال به ویژه نوزادان، بیش از دیگران در معرض خطر ابتلا هستند، زیرا سیستم ایمنی آنها هنوز به طور کامل رشد نکرده است.

روش های تشخیص ویروس گوارشی در کودکان

پزشک معمولاً با توجه به علائم کودک و معاینه فیزیکی می تواند بیماری را تشخیص دهد. در موارد خاص ممکن است آزمایش های زیر انجام شود:

• آزمایش مدفوع برای بررسی وجود ویروس، باکتری یا انگل
• آزمایش خون جهت بررسی میزان کم آبی بدن و سطح الکترولیت ها
• آزمایش الکترولیت و اوره برای بررسی شدت دهیدراتاسیون در موارد شدید

درباره ویروس مرس بیشتر بدانید.

درمان ویروس گوارشی در کودکان

در بیشتر موارد، ویروس گوارشی نیاز به درمان دارویی خاصی ندارد و با مراقبت های خانگی و جبران مایعات، طی چند روز برطرف می شود. با این حال، توجه به نکات زیر بسیار مهم است:

1. جبران مایعات بدن

مهم ترین بخش درمان، پیشگیری از کم آبی بدن است. به کودک باید مایعات کافی داده شود، مانند:

• محلول او آر اس (ORS) برای جبران الکترولیت ها
• آب جوشیده سرد شده
• آب برنج یا سوپ سبک
• آب میوه طبیعی رقیق شده

نکته مهم این است که نوشیدنی های گازدار و شیرین می توانند اسهال را بدتر کنند و باید از آن ها اجتناب شود.

2. تغذیه مناسب

پس از کاهش استفراغ، می توان تغذیه سبک و کم چرب را آغاز کرد. غذاهای مناسب شامل موارد زیر هستند:

• برنج، سیب زمینی، نان تست و سوپ مرغ
• موز، سیب پخته یا کمپوت سیب
• ماست ساده و پروبیوتیک ها برای بازسازی فلور روده

در دوران بیماری باید از غذاهای سنگین، پرچرب، ادویه دار و لبنیات پرچرب خودداری شود.

3. استراحت کافی

سیستم ایمنی بدن کودک برای مبارزه با ویروس به انرژی نیاز دارد. بنابراین استراحت و خواب کافی به بهبودی سریع تر کمک می کند.

4. مصرف داروها

درمان دارویی معمولاً محدود به کنترل تب و درد است. پزشک ممکن است استامینوفن یا ایبوپروفن را در دوز مناسب برای کاهش تب و درد تجویز کند. استفاده خودسرانه از داروهای ضد اسهال در کودکان ممنوع است مگر با دستور پزشک.

5. مصرف پروبیوتیک ها

پروبیوتیک ها باکتری های مفیدی هستند که به بهبود عملکرد روده و کاهش مدت اسهال کمک می کنند. این مکمل ها به شکل قطره یا پودر برای کودکان موجود هستند.

نکات مهم در مراقبت از کودک مبتلا به ویروس گوارشی

• دست های کودک و والدین باید مرتب با آب و صابون شسته شود.
• وسایل شخصی کودک مانند حوله و لیوان نباید با دیگران مشترک باشد.
• از رفتن کودک به مهدکودک تا زمان بهبودی کامل خودداری شود.
• پوشک کودک باید مرتب تعویض شود و ناحیه پوشک تمیز و خشک نگه داشته شود.
• در صورت بروز علائم کم آبی بدن باید فوراً به پزشک مراجعه شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر علائم زیر در کودک دیده شود، مراجعه فوری به پزشک ضروری است:

• استفراغ مداوم بیش از 24 ساعت
• وجود خون در مدفوع یا استفراغ
• تب بالاتر از 39 درجه
• بی حالی شدید و خواب آلودگی غیر طبیعی
• کاهش ادرار یا عدم ادرار بیش از 6 ساعت
• علائم واضح کم آبی مانند زبان خشک، چشم های گود رفته و پوست خشک

راه های پیشگیری از ویروس گوارشی در کودکان

پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. برای جلوگیری از ابتلای کودک به ویروس گوارشی باید به موارد زیر توجه کرد:

• شستن دست ها با آب و صابون قبل از غذا و بعد از دستشویی
• استفاده از آب و غذای سالم و پخته
• شستن میوه ها و سبزیجات با دقت
• تمیز نگه داشتن وسایل و اسباب بازی های کودک
• واکسیناسیون روتاویروس در نوزادان طبق برنامه واکسیناسیون
• پرهیز از تماس با افراد بیمار تا حد امکان

ویروس گوارشی در کودکان یکی از بیماری های شایع اما قابل کنترل است. بیشتر موارد با مراقبت های خانگی، تغذیه مناسب و جبران مایعات بدن بهبود پیدا می کنند. اما در صورتی که علائم شدید باشند یا نشانه های کم آبی بدن مشاهده شود، مراجعه فوری به پزشک ضروری است.

رعایت بهداشت فردی، شست و شوی منظم دست ها و واکسیناسیون می تواند تا حد زیادی از بروز این بیماری در کودکان جلوگیری کند.