بیماری نقرس یا داءالمفاصل یا بیماری ثروتمندان یک حالت التهابی مزمن است که ناشی از انباشت اسید اوریک در بدن است. اسید اوریک نتیجهٔ تجزیه پورین‌ها است که بخشی از ساختار DNA و RNA در بدن می‌باشند. وقتی سطح اسید اوریک در خون بالا می‌رود، میتواند به شکل بلورهای کریستالی در مفاصل و سایر بافتهای بدن تجمع کند. این بلورها باعث التهاب، درد، و تورم در مناطق مختلف بدن، به خصوص در مفاصل، می‌شوند.
علائم و نشانه‌های بیماری نقرس
عوامل مختلفی می‌توانند به افزایش خطر ابتلا به بیماری نقرس منجر شوند، از جمله ژنتیک، چاقی، مصرف زیاد الکل، مصرف بعضی داروها (مانند دیورتیک‌ها) و مصرف غذاهایی با سطح بالای پورین‌ها (مانند گوشت قرمز، ماهی، آجیل و الکل).
1. درد مفاصل: درد نقرس به طور عمومی در مفاصل انگشتان پا، آرنج، مچ دست، زانو و پاشنه‌ی پا رخ می‌دهد. این درد معمولاً شدید، ناگهانی و حاد است و ممکن است در شب یا در طول شبکه های خواب باعث بیدار شدن شود.
2. التهاب و تورم: مناطق مبتلا به نقرس ممکن است قرمز، آتورم و گرم باشند. این التهاب و تورم معمولاً در مفصلی خاص اتفاق می‌افتد.
3. حساسیت و درد لمسی: مناطق مبتلا به نقرس ممکن است حساسیت بیشتری نسبت به لمس داشته باشند و در صورت لمس یا فشار، درد بیشتری ایجاد شود.
4. افزایش دمای بدن: در برخی موارد، عفونت ناشی از نقرس ممکن است باعث افزایش دمای بدن شود.
5. کیسه‌های بلوری: در بعضی موارد، بلورهای اسید اوریک می‌توانند در نقاط تحت پوستی تشکیل شوند و به صورت کیسه‌های بلوری قابل مشاهده باشند.
درمان بیماری نقرس شامل کنترل سطح اسید اوریک، کاهش التهاب و درد، و پیشگیری از حملات نقرس است. این شامل تغییرات در سبک زندگی، رژیم غذایی با محدودیت در مصرف غذاهای پورینس، مصرف داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)، کورتیکواستروئیدها، و داروهای کاهنده سطح اسید اوریک می‌شود.
آزمایش روش‌های تشخیص و شناسایی بیماری نقرس
تشخیص نقرس معمولاً بر اساس علائم بالینی، تاریخچه بیماری، و آزمایشات تشخیصی انجام می‌شود. در زیر روش‌های تشخیص و شناسایی بیماری نقرس را شرح می‌دهم:
1. تاریخچه بیماری و معاینه فیزیکی: پزشک ابتدا تاریخچه بیماری شما را جمع‌آوری می‌کند و علائمی که تجربه می‌کنید را بررسی می‌کند. سپس معاینه فیزیکی در خصوص علائم مشخص نقرس از جمله درد و التهاب مفاصل، راه‌روشن بودن مفاصل، و ذرات بلوری در مفاصل صورت می‌گیرد.
2. آزمایش خون: آزمایش خون میتواند به تشخیص نقرس کمک کند. اندازه‌گیری سطح اسید اوریک در خون برای تشخیص نقرس انجام می‌شود. سطح اسید اوریک بالا در خون ممکن است نشان‌دهنده وجود نقرس باشد. همچنین، آزمایش خون میتواند به بررسی سایر پارامترهای خون مانند نمونه‌های التهابی و کریاتینین کمک کند.
3. آزمایش ادرار: آزمایش ادرار میتواند به تشخیص نقرس کمک کند. وجود بلورهای اسید اوریک در ادرار ممکن است نشان‌دهنده نقرس باشد.
4. سونوگرافی مفاصل: سونوگرافی مفاصل ممکن است برای تصویربرداری و بررسی وضعیت مفاصل مورد استفاده قرار گیرد. این روش میتواند به نمایش التهاب و توده‌های بلوری در مفاصل کمک کند.
5. رادیوگرافی: در برخی موارد، پرتونگاری (رادیوگرافی) مفاصل ممکن است انجام شود تا تصاویری از مفاصل به دست آید. این روش میتواند به تشخیص نقرس و بررسی تغییرات ساختاری در مفاصل کمک کند.
6. آزمایش مفصل: در مواردی که تشخیص نقرس مشکوک است، پزشک ممکن است از طریق انجام آزمایش مفصل (aspiration)، نمونه‌برداری از مایع مفصلی را انجام دهد و آن را برای بررسی بیشتر به آزمایشگاه ارسال کند.
همچنین مرجع کامل تفسیر آزمایش برای شما میتواند خیلی مفید باشد.
دلایل مبتلا به بیماری نقرس چیست
بیماری نقرس ناشی از انباشت اسید اوریک در بدن است. این اسید معمولاً در صورتی که سطح آن در خون بالا باشد و نمی‌تواند به طور کامل توسط کلیه‌ها حذف شود، به شکل بلورهای کریستالی در مفاصل و بافتهای بدن تجمع می‌یابد. اما دلایل افزایش سطح اسید اوریک و بروز بیماری نقرس ممکن است شامل موارد زیر باشد:
1. ژنتیک: عوامل ژنتیکی می‌توانند نقشی در افزایش خطر ابتلا به نقرس داشته باشند. اگر در خانواده‌تان افرادی با سابقه نقرس وجود دارد، احتمال ابتلا به این بیماری بیشتر است.
2. مصرف زیاد آلکل: مصرف مقدار زیادی الکل، به ویژه بیراهه‌های الکلی، میتواند باعث افزایش سطح اسید اوریک در بدن شود و خطر ابتلا به نقرس را افزایش دهد.
3. رژیم غذایی نامناسب: مصرف مواد غذایی پرپورین (مانند گوشت قرمز، ماهی، آجیل و ماهیچه قرمز) میتواند سطح اسید اوریک را افزایش داده و ریسک نقرس را افزایش دهد. همچنین، مصرف غذاهای با اندک مقداری ساکاروز (شکر) نیز ممکن است باعث افزایش خطر ابتلا به نقرس شود.
4. چاقی: افراد چاق نسبت به افراد با وزن سالم، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به نقرس قرار دارند. چاقی میتواند باعث افزایش تولید اسید اوریک و کاهش دفع آن توسط کلیه‌ها شود.
5. دیابت: بیماران دیابتی نیز در معرض خطر ابتلا به نقرس بیشتری قرار دارند. این احتمال به دلیل ارتباط بین دیابت و افزایش تولید اسید اوریک و کاهش عملکرد کلیه‌ها است.
6. مصرف داروها: برخی داروها می‌توانند باعث افزایش سطح اسید اوریک در بدن شوند و ریسک نقرس را افزایش دهند. به عنوان مثال، دیورتیک‌ها (مصرفی‌ها) که برای درمان فشار خون بالا و بیماری‌های کلیوی استفاده می‌شوند.
7. بیماری‌های مزمن: بیماری‌هایی مانند فشدن مسمومیت سرمی، آمیلوئیدوز، پسوریازیس و سرکوب ایمنی نیز ممکن است باعث افزایش خطر ابتلا به نقرس شوند.
مهم است بدانید که این عوامل ممکن است برای هر فردی متفاوت باشد و عوامل بیشتری هم ممکن است در ایجاد بیماری نقرس دخیل باشند. در صورتی که شما یا کسی که درباره او سوال دارید، با علائم نقرس مواجه هستید، مشاوره و ارزیابی توسط یک پزشک متخصص درمانگر نقرس توصیه می‌شود.
مهم ترین عوارض بیماری نقرس چیست؟
بیماری نقرس میتواند عوارض جدی و ناراحت‌کننده‌ای داشته باشد. برخی از مهم‌ترین عوارض نقرس عبارتند از:
1. التهاب مفاصل: نقرس منجر به التهاب مفاصل می‌شود که عرضه مفصل را آسیب می‌رساند. این التهاب باعث درد شدید، تورم، قرمزی و حساسیت در مفصل مبتلا می‌شود و میتواند حرکت و عملکرد مفصل را محدود کند.
2. تشکیل توده‌های بلوری (توفوس): در صورت عدم درمان مناسب، بلورهای اسید اوریک می‌توانند در بافتهای نرم بدن تجمع کنند و توده‌های بلوری به شکل توفوس ایجاد کنند. این توده‌ها می‌توانند در مفاصل، بافتهای نرم و دیگر اندام‌ها شکل بگیرند و باعث درد، التهاب و تورم محل مربوطه شوند.
3. آسیب کلیوی: اسید اوریک بالا در بدن میتواند تشکیل توده‌های بلوری در کلیه‌ها را تسریع کند، که میتواند به آسیب کلیوی و ایجاد سنگ کلیه منجر شود.
4. تشکیل سنگهای ادراری: افزایش سطح اسید اوریک میتواند باعث تشکیل سنگهای ادراری شود. این سنگ‌ها می‌توانند در مجرای ادراری گیر کنند و باعث درد شدید، عفونت ادراری و مشکلات دفع ادرار شوند.
5. التهاب پوست: در برخی از موارد، نقرس میتواند منجر به التهاب پوستی باشد که با درد، تورم، قرمزی و حساسیت در ناحیه مبتلا همراه است.
6. مشکلات مفاصلی دیگر: نقرس میتواند باعث تخریب مفاصل، آرتروز، تنگی حرکتی و مشکلات مفاصلی دیگر شود.
7. مشکلات قلبی: برخی از افراد مبتلا به نقرس ممکن است با مشکلات قلبی مانند فشار خون بالا، بیماری عروق کرونری و سکته قلبی روبرو شوند.
درمان و کنترل مناسب نقرس میتواند به کاهش این عوارض کمک کند. در صورتی که شما یا کسی که درباره او سوال دارید، با علائم نقرس مواجه هستید، بهتر است به پزشک متخصص درمانگر نقرس مراجعه کنید تا تشخیص درست را برسایر عوارض بیماری نقرس عبارتند از:
8. التهاب تاندون: نقرس میتواند منجر به التهاب تاندونها (قسمت‌هایی از عضلات که به استخوان متصل می‌شوند) شود. این التهاب میتواند منجر به درد و محدودیت در حرکت منطقه مبتلا شود.
9. مشکلات چشمی: در بعضی از موارد، نقرس میتواند به عوارض چشمی منجر شود، از جمله التهاب و قرمزی در قسمت‌هایی از چشم مانند ملتحمه (پوشش بیرونی چشم) یا سکته عروقی در عروق کوچک چشم.
10. اختلالات خواب: برخی از افراد مبتلا به نقرس ممکن است مشکلات خواب مانند بیدار شدن مکرر در شب، بی‌خوابی و خواب غیرعمیق تجربه کنند.
11. مشکلات روانی: برخی از افراد مبتلا به نقرس ممکن است با اضطراب، افسردگی و اختلالات خلقی مواجه شوند.
12. مشکلات گوارشی: در بعضی از موارد، نقرس میتواند باعث ایجاد مشکلات گوارشی مانند تهوع، استفراغ، اسهال و کاهش اشتها شود.
انواع نقرس کدام است؟
بیماری نقرس را می‌توان به دو نوع اصلی تقسیم کرد: نقرس تناسلی و نقرس ایدیوپاتیک.
1. نقرس تناسلی (Gout): این نوع نقرس به عنوان شکل رایج‌تر و معروف‌تر بیماری نقرس شناخته می‌شود. نقرس تناسلی معمولاً ناشی از تجمع بلورهای اسید اوریک در مفاصل است و به خصوص مفاصل انگشتان پا تحت تأثیر قرار می‌گیرد. علائم و نشانه‌های نقرس تناسلی شامل التهاب مفصل، درد شدید، تورم، حساسیت، و گرمی در ناحیه مبتلا است.
2. نقرس ایدیوپاتیک (Idiopathic Gout): این نوع نقرس در افرادی رخ می‌دهد که هیچ عامل دیگری برای افزایش سطح اسید اوریک در خون ندارند. عوامل مورد نظر شامل مشکلات در فرآیند تجزیه و ترشح اسید اوریک توسط کلیه‌ها، متابولیسم غیرعادی پورین‌ها و مشکلات ژنتیکی می‌باشد. نقرس ایدیوپاتیک به طور عمومی در افرادی با سابقه خانوادگی نقرس گزارش شده است.
همچنین می‌توان به انواع دیگری از نقرس اشاره کرد که در صورت وجود عوامل خاصی رخ می‌دهند. برخی از این انواع عبارتند از:
– نقرس مرتبط با مصرف الکل: مصرف زیاد الکل میتواند سطح اسید اوریک را در بدن افزایش دهد و به بروز حملات نقرس منجر شود.
– نقرس مرتبط با داروها: برخی داروها، به خصوص دیورتیک‌ها (مصرفی‌ها)، می‌توانند سطح اسید اوریک را افزایش داده و عوارض نقرس را تحریک کنند.
– نقرس مرتبط با بیماری‌های مزمن: بیماری‌هایی مانند دیابت، چاقی، فشار خون بالا و اختلالات کلیوی می‌توانند خطر ابتلا به نقرس را افزایش دهند.
راه‌های پیشگیری از بیماری نقرس
1. رعایت یک رژیم غذایی سالم: مصرف یک رژیم غذایی سالم و متوازن میتواند به کاهش خطر ابتلا به نقرس کمک کند. مصرف میوه‌ها، سبزیجات، محصولات غنی از فیبر، ماهی، مواد غذایی کم چرب و محدودیت مصرف غذاهای پرپورین (مانند گوشت قرمز، آب‌دانه، ماهی قزل‌آلا و ماهی ماکرل) مفید است. همچنین، مصرف محصولات لبنی کم چرب نیز توصیه می‌شود.
2. محدودیت مصرف الکل: مصرف مقدار زیاد الکل میتواند خطر ابتلا به نقرس را افزایش دهد. بهتر است مصرف الکل را محدود کرده و در صورت مصرف، مصرف مقدار معتدل را رعایت کنید.
3. مصرف مایعات کافی: مصرف مقدار کافی آب و سایر مایعات میتواند کمک کند تا سطح اسید اوریک در بدن کاهش یابد و خروج آن از طریق ادرار تسریع شود. مصرف روزانه حدود 8 لیوان آب توصیه می‌شود.
4. کاهش وزن: در صورت داشتن اضافه وزن، کاهش وزن میتواند خطر ابتلا به نقرس را کاهش دهد. اضافه وزن میتواند سطح اسید اوریک را افزایش دهد و خطر تشکیل بلورهای اسید اوریک را افزایش دهد.
5. مداومت در فعالیت بدنی: انجام فعالیت بدنی منظم و مداوم میتواند به کاهش خطر ابتلا به نقرس کمک کند. ورزش‌های ملایم مانند پیاده‌روی، شنا و دوچرخه‌سواری می‌توانند مفید باشند.
6. مصرف مقدار معتدل مواد غذایی حاوی پورین: مصرف مقدار معتدل مواد غذایی حاوی پورین (مانند گوشت قرمز، آب‌دانه، ماهی قزل‌آلا و ماهی ماکرل) توصیه می‌شود. بهتر است از مصرف زیاد این مواد غذایی پرهیز کنید.
7. اجتناب از استرس و فشار روحی: استرس و فشار روحی می‌توانند به افزایش خطر ابتلا به نقرس منجر شوند.
انجام آزمایش و چکاپ رو تین سلامتی برای تشخیص بیماری نقرس
درمان با داروهای شیمیایی برای بیماری نقرس
درمان بیماری نقرس عموماً شامل داروهای شیمیایی است که به منظور کاهش سطح اسید اوریک در خون و کنترل التهاب و علائم نقرس استفاده می‌شوند. در زیر، برخی از داروهای شیمیایی معمولاً استفاده می‌شوند:
1. آلوپورینول (Allopurinol): این دارو برای کاهش تولید اسید اوریک در بدن استفاده می‌شود. آلوپورینول با مهار آنزیمی به نام آکسیداز زایمر، که در تبدیل پورین‌ها به اسید اوریک نقش دارد، سطح اسید اوریک را در خون کاهش می‌دهد.
2. فبروکستات (Febuxostat): این دارو همچنین برای کاهش تولید اسید اوریک در بدن استفاده می‌شود. فبروکستات نیز با مهار آنزیم آکسیداز زایمر، سطح اسید اوریک را در خون کاهش می‌دهد.
3. پروبنسید (Probenecid): این دارو با افزایش دفع اسید اوریک از طریق ادرار، سطح اسید اوریک در خون را کاهش می‌دهد.
4. لزوریک (Lesinurad): این دارو نیز برای افزایش دفع اسید اوریک از طریق ادرار به کار می‌رود و میتواند در برخی موارد به علاوه با آلوپورینول یا فبروکستات تجویز شود.
5. کلشیسین (Colchicine): این دارو برای کنترل التهاب و درمان حملات نقرس استفاده می‌شود. کلشیسین با مهار التهابات مربوط به تجمع بلورهای اسید اوریک در مفاصل کار می‌کند.
روش اصلاح سبک زندگی و درمان‌های خانگی برای کنترل علائم نقرس
تغییر سبک زندگی و استفاده از درمان‌های خانگی میتواند به کنترل علائم نقرس کمک کند و با درمان دارویی ترکیب شود. در زیر، روش‌های اصلاح سبک زندگی و درمان‌های خانگی برای کنترل علائم نقرس را بررسی می‌کنیم:
1. رژیم غذایی مناسب: تغییر در رژیم غذایی میتواند کمک کند. مصرف مواد غذایی با سطح پایین پورین‌ها مثل میوه‌ها، سبزیجات، ماهی، ماهی‌های چرب کم چرب، ماهی‌های دریایی، ماهی‌های توتون‌زده، لبنیات کم چرب و محصولات لبنی میتواند مفید باشد. از مواد غذایی با سطح بالای پورین‌ها مثل قارچ، آجیل، گوشت قرمز، گوشت چرخ کرده، ماهی قزل‌آلا، ماهی تن‌ماهی و ماهی ماکرل خودداری کنید. همچنین، میل به مصرف الکل، نوشابه‌های شیرین، میوه‌های خیس و مصرف غذاهای پرچرب و پرچرب نیز توصیه نمی‌شود.
2. کاهش وزن: در صورتی که دارای اضافه وزن هستید، کاهش وزن میتواند به کنترل علائم نقرس کمک کند. اضافه وزن میتواند موجب افزایش سطح اسید اوریک در خون شود.
3. مصرف آب بیشتر: مصرف آب بیشتر میتواند به تخلیه اسید اوریک از بدن کمک کند و احتمال تشکیل سنگهای ادراری نیز را کاهش دهد.
4. مصرف مکمل‌های غذایی: برخی مکمل‌های غذایی مثل ویتامین C، کرفس بذر، آلوئه‌ورا و گیاه کرفس می‌توانند سطح اسید اوریک را در بدن کاهش دهند.
5. استراحت و کاهش استرس: استراحت کافی و کاهش استرس میتواند در کنترل علائم نقرس مفید باشد. فعالیت‌های آرام‌بخش مثل یوگا، تمرینات تنفسی و ماساژ می‌توانند به کاهش استرس کمک کنند.
هرچند که تغییر سبک زندگی و درمان‌های خانگی ممکن است در کنترل علائم نقرس موثر باشند، اما در صورت تجربه علائم شدید و تکراری نقرس، مهم است که با پزشک خود مشورت کنید و بعد از انجام آزمایش در یک آزمایشگاه تشخیص طبی استاندارد، درمان دارویی مناسب را دریافت کنید.
پزشک شما میتواند نیازهای خاص شما را بررسی کند و راهنمایی‌های دقیق‌تری برای تغییرات سبک زندگی و درمان‌های خانگی به شما بدهد.
بدون دیدگاه