تب مالت یا بروسلوز (Malta fever) یک بیماری باکتریایی مشترک بین انسان و حیوان است که معمولاً از طریق تماس با حیوانات آلوده یا مصرف فرآورده‌های لبنی غیر پاستوریزه منتقل می‌شود. تشخیص این بیماری به‌موقع بسیار اهمیت دارد زیرا در صورت عدم درمان مناسب می‌تواند به صورت مزمن درآید و عوارض جدی ایجاد کند. در این مقاله با انواع آزمایش های تشخیص تب مالت و روش‌های دقیق شناسایی آن آشنا می‌شویم.
تشخیص دقیق تب مالت نقش حیاتی در کنترل و درمان موفق آن دارد. استفاده از ترکیبی از آزمایش‌های سرولوژیک مانند رایت، 2ME، تست الایزا، کشت خون و PCR می‌تواند به تشخیص سریع و قطعی بیماری کمک کند. مراجعه زودهنگام به پزشک، آشنایی با علائم و انجام آزمایش در زمان مناسب، کلید پیشگیری از عوارض مزمن این بیماری است. در صورت مشکوک بودن به تب مالت، انجام آزمایش دقیق و تخصصی تحت نظر پزشک الزامی است.
آموزش رایگان و کامل تفسیر برگه آزمایش
علائم تب مالت و ضرورت آزمایش تشخیصی دقیق
علائم تب مالت معمولاً به صورت تدریجی ظاهر می‌شود و شامل تب متناوب، تعریق شبانه، درد عضلات و مفاصل، خستگی، بی‌اشتهایی و کاهش وزن می‌باشد. این علائم ممکن است با بیماری‌های دیگر اشتباه گرفته شود، به همین دلیل آزمایش‌های دقیق و هدفمند برای تشخیص صحیح ضروری است. تشخیص زودهنگام تب مالت با استفاده از آزمایش‌های خون، تست‌های سرولوژیک و کشت می‌تواند درمان را ساده‌تر و سریع‌تر کند و از مزمن شدن بیماری جلوگیری نماید.
تست رایت یا تست آگلوتیناسیون استاندارد
یکی از قدیمی‌ترین و رایج‌ترین روش‌های تشخیص تب مالت، آزمایش رایت یا تست آگلوتیناسیون استاندارد که برای شناسایی آنتی‌بادی‌های ضد باکتری بروسلوز در خون بیمار به‌کار می‌رود. در این روش، نمونه خون بیمار با آنتی‌ژن‌های بروسلوز مخلوط شده و در صورت وجود آنتی‌بادی‌ها، واکنش آگلوتیناسیون یا کلوخه شدن رخ می‌دهد. تست رایت حساسیت خوبی دارد اما در مراحل اولیه بیماری ممکن است منفی کاذب باشد. این تست اغلب به همراه تست 2ME انجام می‌شود تا دقت تشخیص افزایش یابد.
آزمایش 2ME برای بررسی عفونت فعال
تست 2-مرکاپتواتانول (2ME) برای تشخیص عفونت فعال تب مالت استفاده می‌شود و توانایی افتراق بین عفونت حاد و مزمن را دارد. این تست با حذف آنتی‌بادی‌های IgM، فقط آنتی‌بادی IgG را که نشانه عفونت مزمن است، شناسایی می‌کند. انجام همزمان آزمایش رایت و 2ME می‌تواند تصویر دقیق‌تری از وضعیت عفونت بیمار ارائه دهد. در افراد مبتلا به بروسلوز مزمن، 2ME اغلب مثبت است، در حالی که در مراحل اولیه ممکن است منفی باشد.
کشت خون برای تشخیص قطعی تب مالت
کشت خون یا نمونه‌برداری از مغز استخوان از روش‌های دقیق اما زمان‌بر تشخیص تب مالت است. در این روش، نمونه خون یا بافت در محیط کشت مخصوص قرار داده می‌شود تا باکتری بروسلا رشد کند. این روش در مواردی که نتایج تست‌های سرولوژیک مبهم است یا پزشک به عفونت فعال مشکوک است، به‌کار می‌رود. کشت خون به‌ویژه در مراحل اولیه بیماری می‌تواند مفید باشد، اما به دلیل رشد کند باکتری، نتایج آن ممکن است تا ۴ هفته طول بکشد.
آزمایش الایزا (ELISA) برای تشخیص دقیق آنتی‌بادی‌ها
تست الایزا یکی از روش‌های دقیق و حساس برای تشخیص آنتی‌بادی‌های IgM و IgG ضد بروسلا در بدن است. این تست می‌تواند به صورت جداگانه وجود آنتی‌بادی‌های مختلف را بررسی کند و در نتیجه به افتراق بین عفونت حاد و مزمن کمک کند. الایزا در آزمایشگاه‌های پیشرفته‌تر انجام می‌شود و نسبت به تست رایت دقت و حساسیت بیشتری دارد. با استفاده از این روش می‌توان حتی موارد بدون علامت یا خفیف بیماری را نیز شناسایی کرد.
تست PCR برای شناسایی DNA باکتری بروسلا
آزمایش PCR یکی از مدرن‌ترین روش‌های تشخیص تب مالت است که با بررسی DNA باکتری بروسلا در خون یا سایر بافت‌های بدن انجام می‌شود. این تست حساسیت بالایی دارد و می‌تواند حتی مقادیر بسیار کم از باکتری را شناسایی کند. از مزایای PCR می‌توان به سرعت بالا و دقت زیاد اشاره کرد، اما به تجهیزات پیشرفته و تخصصی نیاز دارد و در تمام آزمایشگاه‌ها در دسترس نیست. این روش معمولاً در موارد مشکوک و خاص کاربرد دارد.
جدول کامل آزمایش های تب مالت برای مقایسه راحت
| نام آزمایش | نوع تشخیص | مزایا | محدودیت‌ها | زمان مناسب انجام |
|---|---|---|---|---|
| تست رایت | سرولوژیک (آنتی‌بادی) | در دسترس، ساده، سریع | احتمال منفی کاذب در مراحل اولیه | بعد از هفته دوم بروز علائم |
| 2ME | سرولوژیک (افتراق عفونت فعال) | تشخیص عفونت مزمن | نیاز به تفسیر همزمان با رایت | همراه با تست رایت |
| کشت خون | شناسایی مستقیم باکتری | تشخیص قطعی، قابل اعتماد | زمان‌بر، نیاز به محیط استریل | مراحل اولیه بیماری |
| الایزا (ELISA) | سرولوژیک (IgM و IgG) | حساس، افتراق حاد و مزمن | هزینه بالاتر، نیاز به تجهیزات خاص | از هفته دوم به بعد |
| PCR | شناسایی DNA باکتری | دقت و سرعت بسیار بالا | گران، محدود به مراکز پیشرفته | هر مرحله‌ای از بیماری |
بهترین زمان انجام آزمایش تشخیص تب مالت
برای افزایش دقت نتایج آزمایش‌های تب مالت، زمان انجام تست بسیار مهم است. معمولاً در هفته اول تا دوم پس از بروز علائم، تست‌های سرولوژیک ممکن است منفی باشند. در این مرحله کشت خون یا PCR کاربرد بیشتری دارد. اما پس از گذشت دو هفته از شروع علائم، تست رایت و 2ME به‌عنوان روش‌های استاندارد می‌توانند نتیجه دقیقی ارائه دهند. در موارد مشکوک مزمن، تست الایزا و 2ME نقش کلیدی دارند. بنابراین انتخاب نوع آزمایش با توجه به مرحله بیماری اهمیت زیادی دارد.
چه کسانی باید آزمایش تب مالت بدهند؟
افرادی که در تماس مستقیم با دام، فرآورده‌های لبنی غیرپاستوریزه یا محیط‌های آلوده به بروسلا هستند، در معرض ابتلا به تب مالت قرار دارند. دامپزشکان، کارگران کشتارگاه، دامداران، کارمندان لبنیاتی و افرادی که لبنیات سنتی مصرف می‌کنند، در گروه‌های پرخطر قرار می‌گیرند. همچنین افرادی که علائم مشکوک دارند یا در مناطق شیوع بیماری زندگی می‌کنند باید تحت بررسی قرار گیرند. تشخیص زودهنگام در این افراد می‌تواند از گسترش بیماری جلوگیری کند.
نکات مهم پیش از انجام آزمایش تب مالت
پیش از انجام آزمایش، مصرف برخی داروها مانند آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است در نتیجه تست تأثیر بگذارد. توصیه می‌شود فرد حداقل ۲۴ تا ۴۸ ساعت پیش از انجام تست، از مصرف داروهای ضدعفونی‌کننده یا آنتی‌بیوتیک خودداری کند. همچنین ناشتا بودن برای برخی تست‌ها الزامی نیست اما در تست‌های ترکیبی با آزمایش خون عمومی ممکن است توصیه شود. مشاوره با پزشک پیش از آزمایش و اطلاع از سوابق پزشکی نیز کمک بزرگی در تفسیر دقیق نتایج خواهد کرد.
مشاوره آزمایش تب مالت و نمونه گیری در منزل در تبریز : 0414148 آزمایشگاه صدر
بدون دیدگاه