کاپیلاروسکوپی ناخن یا کاپیلاروسکوپی چین ناخن (Nailfold Capillaroscopy) یکی از آزمایش ها و روش‌های تصویربرداری دقیق و غیرتهاجمی است که برای مشاهده مستقیم مویرگ‌های انتهای انگشتان در ناحیه نزدیک به ناخن استفاده می‌شود. این روش عمدتاً در زمینه تشخیص بیماری‌های خودایمنی و اختلالات روماتولوژیک کاربرد دارد و یکی از ابزارهای اصلی در بررسی بیماران مبتلا به پدیده رینود و سایر بیماری‌های با درگیری عروق کوچک محسوب می‌شود.
در این مقاله به بررسی کامل روش کاپیلاروسکوپی، دلایل انجام آن، نحوه انجام، بیماری‌های قابل تشخیص و مزایای آن خواهیم پرداخت.
در واقع کاپیلاروسکوپی روشی است که در آن با استفاده از یک میکروسکوپ مخصوص یا ویدئوکاپیلارسکوپ، مویرگ‌های کوچک (کاپیلارها) در بستر ناخن بررسی می‌شوند. چون این مویرگ‌ها نزدیک به سطح پوست هستند، بدون نیاز به نمونه‌برداری یا عمل جراحی می‌توان آن‌ها را با بزرگ‌نمایی مشاهده و الگوهای غیرطبیعی را شناسایی کرد.
معمولاً این بررسی در ناحیه پایه ناخن چهار انگشت وسط هر دو دست انجام می‌شود، چون مویرگ‌های این نواحی بهتر دیده می‌شوند.
آموزش رایگان و کامل تفسیر برگه آزمایش
هدف از انجام کاپیلاروسکوپی ناخن چیست؟
هدف اصلی کاپیلاروسکوپی، تشخیص زودهنگام تغییرات عروقی در بیماری‌های خودایمنی و روماتیسمی است. این تغییرات ممکن است در مراحل اولیه بیماری ظاهر شوند، حتی زمانی که علائم بالینی هنوز کامل بروز نکرده‌اند. بنابراین این روش به پزشکان کمک می‌کند تا:
- بیماری‌های روماتیسمی را در مراحل ابتدایی تشخیص دهند
- روند پیشرفت بیماری را ارزیابی کنند
- پاسخ به درمان را بررسی نمایند
- افتراق بیماری‌های خوش‌خیم از اختلالات جدی‌تر مانند اسکلرودرمی را انجام دهند
کاپیلاروسکوپی برای چه بیماری‌هایی انجام می‌شود؟
کاپیلاروسکوپی یک روش استاندارد در بررسی اختلالات مربوط به عروق کوچک است. از جمله مهم‌ترین بیماری‌هایی که نیاز به بررسی کاپیلاروسکوپی دارند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. پدیده رینود (Raynaud’s Phenomenon)
این بیماری با اسپاسم عروق کوچک در انگشتان در پاسخ به سرما یا استرس شناخته می‌شود. پدیده رینود می‌تواند اولیه (خوش‌خیم) یا ثانویه به یک بیماری خودایمنی مانند اسکلرودرمی باشد. کاپیلاروسکوپی ابزار کلیدی برای تمایز بین نوع اولیه و ثانویه این اختلال است.
2. اسکلرودرمی (Scleroderma)
در اسکلرودرمی که نوعی بیماری بافت همبند است، ضخیم شدن و سفتی پوست و درگیری عروق دیده می‌شود. کاپیلاروسکوپی می‌تواند الگوهای خاصی از آسیب مویرگی مانند کاهش تعداد مویرگ‌ها، خونریزی‌های میکروسکوپی، و شکل غیرطبیعی مویرگ‌ها (مانند شکل حلقه‌ای یا بزرگ‌شده) را نشان دهد.
3. لوپوس اریتماتوی سیستمیک (SLE)
در بیماران مبتلا به لوپوس، اختلال در گردش خون مویرگی ممکن است دیده شود. با کاپیلاروسکوپی می‌توان نشانه‌های درگیری عروقی را در مراحل اولیه تشخیص داد.
4. درماتومیوزیت و پلی‌میوزیت
این دو بیماری عضلانی-التهابی، با درگیری عروق نیز همراه هستند. کاپیلاروسکوپی می‌تواند به شناسایی تغییرات عروقی در مراحل ابتدایی کمک کند.
5. سندروم شوگرن (Sjögren’s Syndrome)
در این بیماری که با خشکی چشم و دهان مشخص می‌شود، کاپیلاروسکوپی گاهی تغییرات مویرگی را نشان می‌دهد و در کنار سایر تست‌ها می‌تواند به تشخیص کمک کند.
6. آرتریت روماتوئید (RA)
اگرچه این بیماری بیشتر در مفاصل تظاهر می‌یابد، اما ممکن است در مراحل پیشرفته یا موارد خاص، درگیری عروقی نیز داشته باشد.
7. واسکولیت‌ها
واسکولیت‌ها به گروهی از بیماری‌ها گفته می‌شود که در آن‌ها التهاب دیواره عروق وجود دارد. برخی از انواع واسکولیت می‌توانند در کاپیلاروسکوپی تغییراتی ایجاد کنند.
کاپیلاروسکوپی چگونه انجام می‌شود؟
فرایند انجام کاپیلاروسکوپی بسیار ساده و بدون درد است:
- آمادگی بیمار: بیمار باید از ۱۲ تا ۲۴ ساعت قبل از انجام بررسی از مصرف دخانیات، کافئین، لاک ناخن یا تماس با مواد شیمیایی خودداری کند.
- محیط مناسب: بررسی در دمای اتاق و در محیطی آرام انجام می‌شود. دمای مناسب معمولاً بین ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد است.
- استفاده از روغن یا ژل: برای بهبود شفافیت تصویر، روی پوست چین ناخن ژل یا روغن مخصوص قرار داده می‌شود.
- استفاده از میکروسکوپ: با بزرگ‌نمایی بالا، تصاویر مویرگ‌ها مشاهده و ثبت می‌شوند.
این روش کاملاً غیرتهاجمی است، نیازی به تزریق یا برش ندارد و حدود ۱۵ تا ۳۰ دقیقه زمان می‌برد.
مزایای کاپیلاروسکوپی ناخن
- تشخیص زودهنگام بیماری‌های روماتیسمی
- افتراق بین رینود اولیه و ثانویه
- ارزیابی پیشرفت بیماری‌های سیستمیک
- پایش پاسخ به درمان در طول زمان
- غیرتهاجمی، بدون درد و بدون عوارض جانبی
سؤالات پرتکرار درباره کاپیلاروسکوپی
آیا کاپیلاروسکوپی درد دارد؟
خیر، این روش کاملاً بدون درد و غیرتهاجمی است.
آیا همه بیماران رینود باید این تست را انجام دهند؟
بله، به‌خصوص برای افتراق رینود اولیه از نوع ثانویه که می‌تواند نشانه‌ای از بیماری سیستمیک باشد.
آیا نیاز به آمادگی خاصی قبل از کاپیلاروسکوپی هست؟
بله، بهتر است از ۱۲ ساعت قبل لاک ناخن را پاک کنید و از تماس انگشتان با مواد تحریک‌کننده یا سرما خودداری نمایید.
اگر به دنبال تشخیص زودهنگام بیماری‌های خودایمنی و روماتیسمی هستید، کاپیلاروسکوپی می‌تواند راه‌حلی علمی و مطمئن باشد.
برای انجام این تست و تفسیر دقیق آن، مراجعه به پزشک متخصص روماتولوژی توصیه می‌شود.
مشاوره آزمایش پاتولوژی و نمونه گیری در منزل در تبریز : 0414148
بدون دیدگاه