بیماری هاری (به انگلیسی: rabies) یک بیماری ویروسی و خطرناک است که عمدتاً از طریق گاز گرفتن حیوانات مبتلا به انسان منتقل می‌شود. این بیماری به سیستم عصبی مرکزی حمله کرده و در صورت عدم درمان به موقع، به مرگ منجر می‌شود. ویروس هاری از خانواده رابدویریده‌ها (Rhabdoviridae) است و به واسطه گاز گرفتن، خراش یا تماس با بزاق حیوان آلوده منتقل می‌شود.
علائم بیماری هاری
علائم اولیه هاری معمولاً شامل تب، سردرد، ضعف و خستگی است. به مرور زمان، علائم شدیدتری مانند بی‌قراری، هذیان، تهوع، استفراغ، ترس از آب (هیدروفوبیا)، اسپاسم‌های عضلانی و نهایتاً فلج و کما ظاهر می‌شوند.
مراحل بیماری هاری
بیماری هاری به سه مرحله اصلی تقسیم می‌شود:
- مرحله پیش‌نشانه‌ای: در این مرحله، علائم غیر اختصاصی مانند تب و سردرد مشاهده می‌شود.
- مرحله حاد عصبی: علائم عصبی شدید مانند هذیان، هیدروفوبیا و اسپاسم‌های عضلانی بروز می‌کند.
- مرحله کما: بیمار وارد حالت کما شده و در صورت عدم درمان، معمولاً مرگ رخ می‌دهد.
آزمایش‌های تشخیص هاری
تشخیص بیماری هاری نیاز به آزمایش‌های تخصصی دارد که به شرح زیر هستند:
- آزمایش فلورسنت آنتی‌بادی مستقیم (DFA): این آزمایش بر روی نمونه‌هایی از مغز حیوان مشکوک انجام می‌شود و با استفاده از آنتی‌بادی‌های فلورسنت، حضور ویروس هاری تشخیص داده می‌شود.
- تست PCR (واکنش زنجیره‌ای پلیمراز): این تست قادر است ژنوم ویروس هاری را در نمونه‌های بزاق، مایع مغزی نخاعی، یا بافت‌های بیوپسی شده شناسایی کند.
- آزمایش سرولوژی: در این روش، آنتی‌بادی‌های ضد ویروس هاری در خون بیمار شناسایی می‌شود. این آزمایش بیشتر برای تشخیص عفونت‌های قدیمی یا بررسی واکنش ایمنی بعد از واکسیناسیون استفاده می‌شود.
- تست نمونه‌برداری از پوست: با نمونه‌برداری از پوست پشت گردن و بررسی آن زیر میکروسکوپ، می‌توان اجسام نگری (Negri bodies) که نشانه حضور ویروس هاری هستند را مشاهده کرد.
پیشگیری و درمان هاری
مهم‌ترین روش پیشگیری از هاری، واکسیناسیون حیوانات خانگی و اجتناب از تماس با حیوانات وحشی است. در صورت گاز گرفتن توسط حیوان مشکوک به هاری، باید فوراً محل گاز گرفتگی را با آب و صابون شست و به پزشک مراجعه کرد. درمان اولیه شامل تزریق واکسن هاری و ایمونوگلوبولین ضد هاری است.
داروهای رایج در درمان بیماری هاری
درمان بیماری هاری بسیار حیاتی و فوری است، زیرا پس از بروز علائم بالینی، این بیماری تقریباً همیشه منجر به مرگ می‌شود. با این حال، اگر فردی توسط حیوان مشکوک به هاری گاز گرفته شود، می‌توان با استفاده از داروها و روش‌های پیشگیرانه مناسب، از بروز بیماری جلوگیری کرد. در اینجا داروهای رایج و روش‌های درمانی برای پیشگیری و درمان هاری آورده شده است:
- واکسن هاری
واکسن هاری یکی از مهم‌ترین ابزارهای پیشگیری از بیماری هاری است. واکسن‌های هاری برای افراد در معرض خطر بالا، مانند دامپزشکان، افرادی که با حیوانات وحشی در تماس هستند، و مسافران به مناطق با شیوع بالای هاری توصیه می‌شود. همچنین، بعد از گاز گرفتگی توسط حیوان مشکوک به هاری، واکسن به عنوان بخشی از پروفیلاکسی پس از تماس (PEP) تجویز می‌شود.
- ایمونوگلوبولین ضد هاری (RIG)
ایمونوگلوبولین ضد هاری (RIG) نیز به عنوان بخشی از پروفیلاکسی پس از تماس (PEP) استفاده می‌شود. RIG به بیمارانی که قبلاً واکسینه نشده‌اند تجویز می‌شود و باید در اسرع وقت پس از گاز گرفتگی تجویز شود. این دارو به طور مستقیم به زخم و به صورت عضلانی تزریق می‌شود تا به خنثی کردن ویروس هاری کمک کند.
- پروفیلاکسی پس از تماس (PEP)
پروفیلاکسی پس از تماس (PEP) شامل یک سری واکسن هاری و ایمونوگلوبولین ضد هاری است. این روش باید بلافاصله پس از گاز گرفتگی توسط حیوان مشکوک به هاری آغاز شود و شامل مراحل زیر است:
- تزریق ایمونوگلوبولین ضد هاری (RIG): این دارو به طور مستقیم به زخم و به صورت عضلانی تزریق می‌شود.
- واکسن هاری: واکسیناسیون در چند مرحله انجام می‌شود. اولین دوز در روز گاز گرفتگی و سپس در روزهای 3، 7، 14 و 28 تجویز می‌شود.
- درمان حمایتی
در صورت بروز علائم هاری، درمان حمایتی در بیمارستان انجام می‌شود که شامل مدیریت علائم و جلوگیری از عوارض ناشی از بیماری است. این درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مسکن‌ها و آرام‌بخش‌ها: برای کاهش درد و اضطراب.
- داروهای ضد ویروس: مانند ریباویرین و آمانتادین، هرچند اثربخشی قطعی آنها در درمان هاری ثابت نشده است.
- پشتیبانی تنفسی: در صورت نیاز به کمک‌های تنفسی.
نتیجه‌گیری در مورد بیماری هاری
بیماری هاری یک بیماری جدی و مرگبار است که با تشخیص سریع و درمان به موقع می‌توان از عواقب ناگوار آن جلوگیری کرد. آزمایش‌های تشخیص هاری، ابزارهای حیاتی برای شناسایی و مدیریت این بیماری هستند و باید با دقت و توجه در یک آزمایشگاه مجهز انجام شوند. واکسیناسیون و اقدامات پیشگیرانه می‌توانند به طور مؤثری از شیوع این بیماری جلوگیری کنند.
مشاوره آزمایش تشخیص هاری : 0414148
بدون دیدگاه