آزمایش مدفوع یا تست مدفوع (Stool Exam) یکی از روشهای مهم و کم‌تهاجمی برای بررسی سلامت دستگاه گوارش و تشخیص بیماریهای مختلف داخلی است. این آزمایش به پزشکان کمک می‌کند تا وجود انگل، عفونت، خون مخفی، التهاب، سوء جذب مواد مغذی یا حتی برخی سرطان ها را شناسایی کنند.
آزمایش مدفوع به مجموعه‌ای از تست هایی گفته می‌شود که بر روی نمونه مدفوع بیمار انجام می‌شود تا اطلاعاتی درباره عملکرد و سلامت دستگاه گوارش، کبد و پانکراس به دست آید. این آزمایش به دلایل مختلفی انجام می‌شود و بسته به نوع آن، میتواند شامل بررسی وجود خون، انگل، باکتری، ویروس، چربی، قند، مواد شیمیایی یا سلولهای غیرطبیعی باشد.
در این مقاله، به بررسی کامل انواع آزمایش مدفوع، کاربردها، علت تجویز تست مدفوع سه نوبته و توصیه‌های قبل از انجام آزمایش می‌پردازیم.
آموزش رایگان و کامل خواندن جواب آزمایش
علت انجام آزمایش مدفوع چیست؟
پزشک ممکن است به دلایل مختلفی دستور انجام آزمایش مدفوع را بدهد. از جمله رایج ترین دلایل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بررسی وجود انگل های روده‌ای مانند ژیاردیا، آسکاریس، آمیب و کرمک.
- تشخیص خون مخفی در مدفوع که میتواند نشانه زخم گوارشی، بواسیر، پولیپ یا سرطان کولون باشد.
- بررسی عفونت های گوارشی ناشی از باکتری هایی مانند سالمونلا، شیگلا، کمپیلوباکتر یا E.coli.
- ارزیابی سوء جذب یا اختلال در هضم غذا مانند بیماری سلیاک یا پانکراتیت مزمن.
- بررسی وجود چربی غیرطبیعی در مدفوع که نشان دهنده مشکل در هضم چربی است.
- پایش اثربخشی درمان انگل یا عفونت گوارشی.
- ارزیابی بیماری های التهابی روده (IBD) مانند کولیت اولسراتیو یا بیماری کرون.
- تشخیص خونریزی های پنهان یا مقطعی در دستگاه گوارش.
آزمایش مدفوع چه بیماریهایی را تشخیص می‌دهد؟
آزمایش مدفوع میتواند برای شناسایی و کمک به تشخیص بیماریهای متنوعی استفاده شود. در زیر فهرستی از بیماریهایی که با این تست قابل شناسایی هستند آمده است:
- انگل ها: ژیاردیا، آسکاریس، کرمک، آمیب، تنیا.
- عفونت‌های باکتریایی: سالمونلا، شیگلا، کامپیلوباکتر، ویبریو، کلستریدیوم دیفیسیل.
- عفونت های ویروسی: نوروویروس، روتاویروس.
- سوءجذب مواد غذایی: کمبود آنزیم لاکتاز، بیماری سلیاک، سوءجذب چربی.
- بیماری های التهابی: کرون، کولیت اولسراتیو.
- سرطان ها: سرطان روده بزرگ (از طریق تست خون مخفی).
- مشکلات کبد و پانکراس: وجود استئاتوره (چربی در مدفوع) نشانه مشکل در ترشح آنزیم‌های گوارشی از پانکراس است.
آزمایش مدفوع سه نوبته چیست؟
یکی از انواع پرکاربرد تست مدفوع، آزمایش مدفوع در سه نوبت یا سه روز متوالی است. در این روش، بیمار باید در سه روز مختلف نمونه مدفوع تهیه کند و به آزمایشگاه تحویل دهد. این روش به دلایل زیر انجام می‌شود:
- افزایش دقت در تشخیص انگل‌های روده‌ای: برخی انگل‌ها مانند آمیب یا کرمک ممکن است به صورت متناوب در مدفوع ظاهر شوند. بنابراین، بررسی نمونه مدفوع در چند نوبت احتمال تشخیص را بیشتر می‌کند.
- اطمینان از وجود یا عدم وجود خون مخفی در مدفوع: چون خونریزی ممکن است متناوب باشد.
- ارزیابی دقیق‌تر عفونت یا بیماری گوارشی مزمن.
پزشک ممکن است بسته به علائم بیمار، آزمایش سه نوبته را ضروری بداند، به‌ویژه در مواردی مانند اسهال مزمن، کاهش وزن بی‌دلیل، یا شک به انگل.
قبل از آزمایش مدفوع چه نخوریم؟
برای گرفتن نتیجه دقیق از آزمایش مدفوع، توجه به رژیم غذایی قبل از آزمایش اهمیت زیادی دارد. برخی مواد غذایی میتوانند باعث خطای آزمایش یا تداخل در نتیجه شوند. در ادامه به مهم‌ترین مواردی که باید قبل از آزمایش مدفوع از مصرف آن‌ها پرهیز کرد اشاره می‌کنیم:
- گوشت قرمز: به‌ویژه اگر آزمایش خون مخفی در مدفوع (FOBT) تجویز شده باشد، باید حداقل ۲ تا ۳ روز قبل از نمونه‌گیری، از مصرف گوشت قرمز خودداری شود.
- سبزیجات برگ‌دار یا دارای ویتامین C بالا: مانند بروکلی، گل‌کلم، اسفناج، گوجه‌فرنگی یا مرکبات، زیرا میتوانند نتیجه تست خون مخفی را مختل کنند.
- داروها و مکمل‌ها:
- مکمل‌های آهن و ویتامین C ممکن است نتایج را تغییر دهند.
- آنتی‌بیوتیک‌ها یا داروهای ضداسهال را با مشورت پزشک قطع کنید.
- مواد غذایی پرچرب: باعث افزایش چربی مدفوع می‌شوند و در آزمایش‌هایی که چربی مدفوع اندازه‌گیری می‌شود، میتواند نتیجه را تحت تأثیر قرار دهد.
- الکل و کافئین: توصیه می‌شود برای دقت بیشتر، در روزهای قبل از آزمایش از مصرف آن‌ها خودداری شود.
نکته مهم: در صورت مصرف داروی خاص یا ابتلا به بیماری زمینه‌ای، حتماً با پزشک مشورت کنید که آیا لازم است داروها قبل از آزمایش قطع شوند یا خیر.
نکات مهم در جمع‌آوری نمونه مدفوع
برای انجام صحیح آزمایش و جلوگیری از آلودگی نمونه، به نکات زیر دقت کنید:
- نمونه مدفوع نباید با ادرار تماس داشته باشد.
- از ظروف تمیز و استریل شده (ظروف مخصوص آزمایشگاه) برای جمع‌آوری نمونه استفاده کنید.
- نمونه‌ها باید در اسرع وقت به آزمایشگاه تحویل داده شوند.
- در صورت جمع‌آوری چند نوبته، نمونه‌ها را در یخچال (دمای ۲ تا ۸ درجه) نگهداری کنید.
آزمایش مدفوع یکی از ساده ترین اما دقیق ترین روشهای تشخیصی در علم پزشکی است. این تست می تواند اطلاعات ارزشمندی درباره وضعیت سلامت دستگاه گوارش و سایر اعضای بدن ارائه دهد. بسته به علائم، پزشک ممکن است آزمایش یک نوبته یا سه نوبته تجویز کند. رعایت نکات تغذیه‌ای قبل از آزمایش و جمع‌آوری صحیح نمونه، در دقت نتیجه آزمایش بسیار موثر است.
در صورت داشتن علائمی مانند اسهال مزمن، کاهش وزن بدون دلیل، وجود خون در مدفوع یا شک به انگل، حتماً با پزشک مشورت کنید تا در صورت نیاز، آزمایش مدفوع برای شما انجام شود.
مشاوره آزمایش مدفوع و نمونه گیری در منزل در تبریز : 0414148 آزمایشگاه صدر تبریز
بدون دیدگاه