عفونت‌ های استرپتوکوکی و آزمایش‌ های تشخیصی

عفونت‌ های استرپتوکوکی از جمله عفونت‌ های شایع باکتریایی هستند که توسط باکتری‌ های خانواده Streptococcus ایجاد می‌ شوند. این باکتری‌ ها در گروه‌ های مختلف طبقه‌ بندی می‌ شوند و بسته به نوع آن‌ ها می‌ توانند عفونت‌ های مختلفی را در بدن انسان به وجود آورند؛ از گلودرد ساده گرفته تا بیماری‌ های شدیدتر مانند تب روماتیسمی یا عفونت‌ های پوستی مزمن. تشخیص دقیق این نوع عفونت‌ ها نیازمند آزمایش‌ های تخصصی است که در ادامه به بررسی کامل آن‌ ها می‌ پردازیم.

مطالعه: بیماری hpv دهانی چیست؟

فهرست محتوا

انواع عفونت‌ های استرپتوکوکی

باکتری‌ های استرپتوکوک به دو گروه اصلی تقسیم می‌ شوند: گروه A و گروه B. هر کدام از این گروه‌ ها می‌ توانند بیماری‌ های خاصی ایجاد کنند.

1. استرپتوکوک گروه A (Streptococcus pyogenes)

این نوع از باکتری مسئول بیشتر عفونت‌ های گلو (گلودرد استرپتوکوکی)، تب اسکارلت، تب روماتیسمی و عفونت‌ های پوستی نظیر زخم‌ های چرکی و زرد زخم (impetigo) است. این باکتری می‌ تواند به راحتی از طریق قطرات تنفسی یا تماس مستقیم منتقل شود.

2. استرپتوکوک گروه B (Streptococcus agalactiae)

این نوع بیشتر در زنان باردار و نوزادان مشاهده می‌ شود. عفونت‌ های دستگاه ادراری، مننژیت نوزادان و سپسیس نوزادی از جمله بیماری‌ های ناشی از این گروه هستند. در موارد شدید، می‌ تواند باعث تهدید جدی برای زندگی نوزاد شود.

علائم عفونت استرپتوکوکی

علائم عفونت‌ های استرپتوکوکی بسته به نوع باکتری و محل درگیری در بدن متفاوت است اما شایع‌ ترین علائم عبارتند از:

گلودرد شدید به همراه قرمزی و تورم
تب بالا
سردرد و بدن‌ درد
التهاب و ترشح در ناحیه گلو یا لوزه‌ ها
حالت تهوع، استفراغ یا درد شکمی در کودکان
بثورات پوستی (در تب اسکارلت)

راه‌ های انتقال

باکتری استرپتوکوک از طریق تماس مستقیم با فرد آلوده یا سطوح آلوده، قطرات تنفسی هنگام عطسه یا سرفه، و گاهی از طریق زخم‌ های باز منتقل می‌ شود. در زنان باردار، استرپتوکوک گروه B می‌ تواند از طریق کانال زایمان به نوزاد منتقل شود.

عوارض عفونت‌ های استرپتوکوکی

در صورت عدم تشخیص و درمان مناسب، عفونت‌ های استرپتوکوکی ممکن است منجر به عوارض خطرناکی شوند مانند:

تب روماتیسمی که می‌ تواند قلب، مفاصل و مغز را تحت تاثیر قرار دهد
گلومرولونفریت (التهاب کلیه)
سپسیس (عفونت گسترده خونی)
مننژیت
سندرم شوک سمی

آزمایش‌ های تشخیصی عفونت‌ های استرپتوکوکی

تشخیص سریع و دقیق عفونت‌ های استرپتوکوکی برای درمان مؤثر ضروری است. روش‌ های مختلف آزمایشگاهی برای تشخیص این باکتری‌ ها وجود دارد که در ادامه معرفی می‌ کنیم:

1. کشت گلو (Throat Culture)

یکی از دقیق‌ ترین روش‌ های تشخیص عفونت استرپتوکوکی گروه A است. با استفاده از سواب استریل از ناحیه پشت حلق نمونه‌ برداری می‌ شود و در محیط‌ های خاصی کشت داده می‌ شود تا رشد باکتری مورد نظر مشاهده شود. این تست معمولا بین 24 تا 48 ساعت زمان نیاز دارد.

2. تست سریع آنتی‌ ژن (Rapid Strep Test)

این تست که به آن RST نیز گفته می‌ شود، یک آزمایش فوری برای شناسایی وجود آنتی‌ ژن استرپتوکوک گروه A در نمونه‌ های گلو است. نتایج این تست در کمتر از 15 دقیقه آماده می‌ شود. در صورت مثبت بودن، درمان بلافاصله آغاز می‌ شود. با این حال، اگر تست منفی باشد اما علائم مشکوک باشند، توصیه به انجام کشت گلو می‌ شود.

3. آزمایش ادرار یا خون

در مواردی که احتمال سپسیس یا عفونت سیستمیک وجود دارد، ممکن است پزشک آزمایش خون برای بررسی حضور باکتری در جریان خون یا آزمایش ادرار برای تشخیص عفونت‌ های دستگاه ادراری تجویز کند.

4. آزمایش PCR یا آزمایش‌ های مولکولی

این نوع آزمایش با دقت بالا، DNA باکتری استرپتوکوکی را در نمونه‌ های مختلف شناسایی می‌ کند. تست PCR برای شناسایی سریع و دقیق انواع استرپتوکوک‌ ها کاربرد دارد اما هزینه بیشتری نسبت به روش‌ های سنتی دارد.

5. تست حساسیت آنتی‌ بیوتیکی

بعد از شناسایی باکتری استرپتوکوکی، انجام تست حساسیت آنتی‌ بیوتیکی برای انتخاب بهترین دارو جهت درمان ضروری است، به ویژه در موارد مقاوم یا مزمن.

درمان عفونت‌ های استرپتوکوکی

درمان اصلی عفونت‌ های استرپتوکوکی، مصرف آنتی‌ بیوتیک‌ هاست. داروی اصلی در درمان گلودرد استرپتوکوکی پنی‌ سیلین یا آموکسی‌ سیلین است. در صورتی که بیمار به پنی‌ سیلین حساسیت داشته باشد، آزیترومایسین یا کلیندامایسین تجویز می‌ شود.

همچنین برای کاهش علائم، استفاده از داروهای مسکن مانند استامینوفن، مصرف مایعات فراوان، استراحت و استفاده از محلول‌ های غرغره توصیه می‌ شود.

پیشگیری از عفونت‌ های استرپتوکوکی

پیشگیری نقش مهمی در کنترل گسترش این عفونت دارد. اقدامات زیر برای کاهش احتمال ابتلا توصیه می‌ شود:

شستن مرتب دست‌ ها
پرهیز از استفاده مشترک از وسایل شخصی
پوشاندن دهان هنگام عطسه و سرفه
مراجعه به پزشک در صورت بروز علائم گلودرد مداوم
درمان کامل با آنتی‌ بیوتیک طبق دستور پزشک

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر دچار گلودرد شدید، تب بالا، زخم‌ های پوستی چرکی، یا بثورات قرمز رنگ شدید، مراجعه فوری به پزشک توصیه می‌ شود. همچنین در صورت بروز نشانه‌ های عفونت سیستمیک مانند ضعف شدید، تنفس سخت، ضربان قلب بالا یا درد قفسه سینه، باید بدون تاخیر به مراکز درمانی مراجعه کرد.

عفونت‌ های استرپتوکوکی از رایج‌ ترین بیماری‌ های باکتریایی هستند که با علائمی مانند گلودرد، تب، و بثورات پوستی بروز پیدا می‌ کنند. تشخیص این عفونت‌ ها از طریق تست‌ های مختلف مانند کشت گلو، تست سریع آنتی‌ ژن و PCR انجام می‌ شود. درمان به موقع با آنتی‌ بیوتیک‌ ها نه تنها از پیشرفت بیماری جلوگیری می‌ کند، بلکه از بروز عوارض خطرناک آن نیز پیشگیری می‌ کند. آگاهی، رعایت بهداشت و انجام آزمایش‌ های تشخیصی دقیق، کلید اصلی پیشگیری و درمان موفق این بیماری‌ هاست.