پرستات یا پروستات به انگلیسی (Prostate) یک غدهٔ تناسلی در مردان که در نزدیکی مجرای ادراری واقع شده است. این غده به طور طبیعی اندکی از مایعی به نام مایع پروستات تولید می‌کند که در ترکیب با سایر مواد تشکیل دهندهٔ منی (مایع منی که همراه با اسپرم ها در هنگام انزال از بدن خارج می‌شود) قرار می‌گیرد.
پرستات در طول عمر یک مرد به طور طبیعی تغییراتی داشته و ممکن است به مشکلات سلامتی منجر شود. برخی از مشکلات شایع پرستات عبارتند از التهاب پرستات (پروستاتیت)، انسداد مجرای ادراری به دلیل بزرگ شدن پرستات (تضخم پروستات) و سرطان پرستات.
مهمترین آزمایش پروستات برای ارزیابی سلامت پرستات آزمایش PSA (آنتیژن استخوان‌زای پروستات) است. این آزمایش برای تشخیص سرطان پرستات و نظارت بر روند درمان استفاده می‌شود.
چه علائمی ممکن است برای سرطان پرستات وجود داشته باشد؟
علائم سرطان پرستات در مراحل اولیه ممکن است نامشخص یا غیرخاص باشند و در بسیاری از موارد بیمار احساسی ایجاد نمی‌شود. اما در موارد پیشرفته‌تر، ممکن است علائم زیر به صورت پروستات خوش خیم یا بد خیم ظاهر شوند:
1. مشکلات ادراری: افزایش فرکانس ادرارکردن (احساس نیاز مکرر به ادرارکردن)، سختی در آغاز و قطع جریان ادرار، ضعف جریان ادرار، خلط یا خون در ادرار، ادرار با سرعت کمتر یا ضعیف شدن جریان ادرار.
2. ناراحتی در منطقه تناسلی: درد یا تنگی در منطقه پرستات، شکم یا پشت، درد در هنگام انزال.
3. مشکلات جنسی: کاهش قدرت و شدت انتخابی برای انجام فعالیتهای جنسی، کاهش لذت جنسی.
4. علائم اختلالات عمومی: خستگی غیرمعمول، کاهش اشتها، افزایش وزن بدون دلیل، تهوع یا استفراغ، درد استخوان.
همچنین در مورد تست و آزمایش پاپ اسمیر برای بانوان هم مطالعه کنید.
علائم بالا بودن میزان PSA
آزمایش پروستات یا PSA (آنتیژن استخوان‌زای پروستات) یک آزمایش خون است که برای اندازه‌گیری میزان آنتیژن PSA در خون استفاده می‌شود. PSA یک پروتئینی است که توسط پرستات تولید می‌شود و میزان آن در خون مردان طبیعی است.
بالا بودن میزان PSA در آزمایش خون می‌تواند نشانگر مشکلات پرستات باشد، اما نه به تنهایی نشان دهنده سرطان پرستات است. برخی از علل بالا بودن میزان PSA عبارتند از:
1. التهاب پرستات (پروستاتیت): التهاب پرستات می‌تواند باعث افزایش موقت میزان PSA شود.
2. تضخم پروستات (تضخم بنیادی پروستات): تضخم غیرسرطانی پروستات نیز می‌تواند منجر به افزایش میزان PSA شود.
3. عوامل غیرسرطانی دیگر: برخی از عوامل دیگر مانند عفونت ادراری، ترمیم ساختاری پرستات، سن بالا و فعالیت جنسی قبل از آزمایش می‌توانند باعث افزایش موقت میزان PSA شوند.
در صورتی که میزان PSA بالا باشد، پزشک ممکن است بررسی‌های تکمیلی انجام دهد، از جمله آزمایش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی پروستات یا بیوپسی (در صورت لزوم) تا علت بالا بودن PSA را تشخیص دهد. سرطان پرستات نیز ممکن است در برخی از موارد با PSA بالا همراه باشد، اما تشخیص نهایی باید توسط پزشک صورت گیرد.
شرایط آزمایش پروستات (PSA)
آزمایش پروستات (PSA) یک آزمایش خون است که برای اندازه‌گیری میزان آنتیژن استخوان‌زای پروستات (PSA) در خون استفاده می‌شود. این آزمایش به عنوان یکی از ابزارهای تشخیصی و نظارتی بر سلامت پرستات استفاده می‌شود. در زیر به برخی از شرایط مربوط به آزمایش PSA اشاره می‌کنم:
1. آمادگی قبل از آزمایش: در صورتی که به آزمایش PSA می‌روید، ممکن است پزشک شما توصیه‌های خاصی را برای آماده شدن قبل از آزمایش بدهد. این ممکن است شامل خواستن از شما که از خوردن غذا و نوشیدنی‌های خاصی قبل از آزمایش خودداری کنید یا داروهای خاصی را قبل از آزمایش مصرف نکنید.
2. نمونه‌برداری خون: در آزمایش PSA، یک نمونه خون از شما گرفته می‌شود. این نمونه به صورت استاندارد از رگ دست یا بازو گرفته می‌شود. پزشک یا پرستار یک سوزن را وارد رگ شما می‌کنند و به یک لوله خونی متصل می‌کنند تا نمونه خون جمع آوری شود.
3. آزمایش در آزمایشگاه: نمونه خونی که از شما گرفته می‌شود، به آزمایشگاه ارسال می‌شود. در آزمایشگاه، میزان PSA در نمونه خون تعیین و گزارش می‌شود. این معمولاً به صورت عددی (مثلاً نانوگرم بر میلی‌لیتر یا ng/mL) اعلام می‌شود.
مهمترین نکته این است که تفسیر نتایج آزمایش PSA نیازمند تخصص پزشک است. در صورتی که نتیجه آزمایش PSA شما نرمال نیست یا در محدوده مشکوک قرار دارد، پزشک معالج شما می‌تواند بررسی‌های تکمیلی مانند سونوگرافی پروستات یا بیوپسی را توصیه کند تا علت بالا بودن PSA را مشخص کند و نتیجه‌ای قطعی را تشخیص دهد.
آزمایش های رایج و چکاپ کامل سلامتی در جدی بگیرید.
چگونه می‌توانم برای آزمایش PSA آماده شوم؟
برای آماده شدن برای آزمایش PSA، می‌توانید مراحل زیر را دنبال کنید:
1. مشاوره با پزشک: قبل از آزمایش PSA، بهتر است با پزشک خود در مورد هرگونه دستورات خاصی که باید دنبال کنید مشورت کنید. پزشک شما می‌تواند راهنمایی‌های خاصی درباره آماده شدن قبل از آزمایش و همچنین در مورد هرگونه داروهایی که ممکن است تأثیری بر نتیجه آزمایش داشته باشند، به شما بدهد.
2. اطلاع از دستورات قبل از آزمایش: از پزشک خود بپرسید که آیا باید قبل از آزمایش خالی معده باشید یا نه. در برخی موارد، ممکن است پزشک شما از شما بخواهد تا از خوردن غذا و نوشیدنی‌های خاصی مانند آب قبل از آزمایش خودداری کنید.
3. مصرف داروها: اگر داروهایی را مصرف می‌کنید، بهتر است با پزشک خود در مورد اینکه آیا باید قبل از آزمایش مصرف دارو را متوقف کنید یا نه، مشورت کنید. برخی از داروها می‌توانند تأثیری بر نتیجه آزمایش PSA داشته باشند.
4. آمادگی روانی: تلاش کنید قبل از آزمایش آرام و آرامش داشته باشید. استرس و اضطراب می‌تواند تأثیری بر میزان PSA داشته باشد. پس سعی کنید استراحت کافی داشته باشید و از تکالیف روزمره خود استراحت کنید.
5. پیروی از دستورات پرستار: در روز آزمایش، پرستار مسئول نمونه‌برداری خون است. پیروی کنید و هرگونه دستوراتی که پرستار به شما می‌دهد را رعایت کنید. اطمینان حاصل کنید که به او اطلاع دهید درباره هرگونه داروهایی که مصرف می‌کنید یا هرگونه مشکلات بهداشتی مربوط به آزمایش دارید.
انواع آزمایش پروستات
برای ارزیابی سلامت پروستات، می‌توان از چند آزمایش مختلف استفاده کرد. در زیر، به برخی از انواع آزمایش پروستات اشاره می‌کنم:
1. آزمایش PSA (آنتیژن استخوان‌زای پروستات): آزمایش PSA برای اندازه‌گیری سطح آنتیژن استخوان‌زای پروستات (PSA) در خون استفاده می‌شود. این آزمایش به عنوان یکی از ابزارهای تشخیصی سرطان پروستات و نظارت بر سلامت پروستات استفاده می‌شود.
2. آزمایش DRE (امتحان رکتال دیجیتال): DRE یا امتحان رکتال دیجیتال یک آزمایش فیزیکی است که در آن پزشک با استفاده از انگشت خود به طور مستقیم پروستات را ارزیابی می‌کند. این آزمایش به دست آوردن اطلاعات در مورد اندازه، شکل و قوام پروستات و همچنین تشخیص نمودن هرگونه تغییر غیرطبیعی مانند توده‌ها یا نقاط سفت در پروستات کمک می‌کند.
3. آزمایش PCA3 (آنتیژن پروستات مخصوص سلول): آزمایش PCA3 در بررسی سرطان پروستات مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این آزمایش، نمونه ادرار برای اندازه‌گیری سطح آنتیژن PCA3 که در سلول‌های سرطانی پروستات بیشتر است، بررسی می‌شود.
4. آزمایش تعیین دی‌هیدروتستوسترون (DHT): این آزمایش برای اندازه‌گیری سطح دی‌هیدروتستوسترون (DHT) در خون استفاده می‌شود. DHT یک فرم فعال تر از تستوسترون است که در توسعه و عملکرد پروستات نقش دارد. این آزمایش می‌تواند در ارزیابی برخی از مشکلات پروستات مانند تضخم پروستات کمک کند.
5. آزمایش تستوسترون: این آزمایش برای اندازه‌گیری سطح تستوسترون (هورمون جنسی مردانه) در خون استفاده می‌شود. تغییرات ناهنجار در سطح تستوسترون ممکن است به برخی از مشکلات پروستات مرتبط باشد.
مقدار نرمال PSA و تفسیر آزمایش پروستات
مقدار PSA (آنتیژن استخوان‌زای پروستات) در خون مردان ممکن است متغیر باشد و مقادیر نرمال PSA ممکن است در متناوب مختلف و بسته به عوامل مختلفی مانند سن، تاریخچه پزشکی، وضعیت پروستات و غیره متفاوت باشد. با این حال، برای راهنمایی عمومی، معمولاً محدوده‌های PSA طبیعی بین 0 تا 4 نانوگرم بر میلی‌لیتر (ng/mL) تعریف می‌شود.
در عمل، مقادیر PSA بالاتر از 4 ng/mL ممکن است نشانگر وجود مشکلات پروستاتی مانند التهاب پروستات (پروستاتیت)، تضخم غیرسرطانی پروستات (BPH) یا حتی سرطان پروستات باشد. با این حال، بالاتر رفتن PSA نیز ممکن است به علت دلایل غیرپروستاتی مانند التهابات دیگر در بدن، تروما، داروها و غیره باشد.
در صورتی که مقدار PSA شما بالاتر از محدوده طبیعی یا مشکوک به بیماری باشد، پزشک شما ممکن است سایر آزمایش‌ها و روش‌های تشخیصی را بررسی کند تا دقیق‌تر تشخیص دهد و علت افزایش PSA را تعیین کند. همچنین، تاریخچه پزشکی شما و سایر عوامل مرتبط نیز در تفسیر مقادیر PSA تاثیر دارند.
| مقدار نرمال psa در آزمایش خون | سن |
| کمتر از 1.7 | زیر 40 سال |
| کمتر از 2.2 | بین 40 تا 50 سال |
| کمتر از 3.4 | بین 50 تا 60 سال |
| کمتر از 6.16 | بین 60 تا 70 سال |
| کمتر از 6.77 | بالای 70 سال |
هر چند وقت یک‌بار باید تست پروستات انجام دهم؟
تعیین فاصله زمانی بین آزمایش‌های پروستات برای هر فرد به رویکردی شخصی و عوامل مختلف بستگی دارد. در عمل، توصیه‌ها برای فاصله زمانی بین آزمایش‌های PSA ممکن است متفاوت باشد. در اینجا چند نکته کلی را بررسی می‌کنیم:
1. بر اساس راهنمایی انجمن اورولوژی آمریکا (American Urological Association)، برای اکثر مردان با سن یادشده و بدون علائم پروستاتی نرمال، تست PSA هر 2 تا 4 سال توصیه می‌شود.
2. برای مردان با سابقه خانوادگی از سرطان پروستات، تاریخچه پروستاتیت، سابقه PSA بالا یا سایر عوامل خطر بالا، توصیه می‌شود با پزشک خود در مورد فرکانس و زمان مناسب آزمایش‌های PSA مشورت کنند.
3. هر فردی باید با پزشک خود در مورد نیاز به آزمایش‌های پروستات براساس ویژگی‌های فردی و تاریخچه پزشکی خود صحبت کند. پزشک می‌تواند بر اساس عواملی مانند سن، سابقه خانوادگی، علائم پروستاتی، نتایج تست‌های PSA قبلی و سایر عوامل مرتبط، برنامه آزمایش‌های منظم را تعیین کند.
همه چیز در مورد آزمایش اسپرم یا اسپرموگرام
چه عواملی می‌توانند باعث افزایش PSA شوند؟
مقدار PSA در خون می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار بگیرد و افزایش آن نمی‌نشان دهنده لزوماً وجود سرطان پروستات است. برخی از عواملی که می‌توانند منجر به افزایش PSA شوند عبارتند از:
1. التهاب پروستات (پروستاتیت): التهاب پروستات می‌تواند باعث ایجاد تغییرات در بافت پروستات و افزایش سطح PSA شود.
2. تضخم غیرسرطانی پروستات (BPH): تضخم غیرسرطانی پروستات یا همان بینی پروستاتی می‌تواند عامل افزایش PSA باشد. BPH یک تغییر طبیعی در پروستات است که باعث افزایش حجم آن می‌شود.
3. فعالیت جنسی: فعالیت جنسی شامل رابطه جنسی، ماساژ پروستات و مشاهده پورنوگرافی می‌تواند موجب افزایش موقت PSA شود. این افزایش معمولاً موقت و کوتاه مدت است و به طور طبیعی به مقادیر نرمال برمی‌گردد.
4. تمرینات فیزیکی سنگین: تمرینات فیزیکی سنگین مانند دویدن، دوچرخه سواری یا برنامه‌های ورزشی شدید ممکن است باعث افزایش موقت PSA شوند.
5. ادرار کردن: ادرار کردن قبل از آزمایش PSA ممکن است منجر به افزایش موقت PSA شود. بنابراین، در آزمایش PSA، معمولاً توصیه می‌شود اولین ادرار صبحگاهی جمع آوری شود.
6. تروما یا ضربه به پروستات: ضربه یا ترومای مستقیم به پروستات ممکن است باعث افزایش موقت PSA شود.
7. داروها: مصرف برخی از داروها مانند آمپی سیلین، فینستراید، دیگوکسین و آنتی‌اندروژن‌ها نیز ممکن است منجر به افزایش PSA شوند.
آیا افزایش PSA همیشه نشان دهنده وجود سرطان پروستات است؟
خیر، افزایش PSA در خون همیشه نشان دهنده وجود سرطان پروستات نیست. در واقع، افزایش PSA ممکن است به دلیل عوامل غیرسرطانی نظیر التهاب پروستات (پروستاتیت)، تضخم غیرسرطانی پروستات (BPH)، عفونت ادراری، تروما، فعالیت جنسی یا حتی برخی داروها رخ دهد. همچنین، سطح PSA می‌تواند در سنین متقدم و به علت تغییرات طبیعی در پروستات افزایش یابد.
بنابراین، افزایش PSA تنها یک نشانه نیست و برای تشخیص سرطان پروستات، نیاز به ارزیابی های تکمیلی مانند آزمایش‌های تصویربرداری (مانند سونوگرافی پروستات یا توموگرافی) و بیوپسی پروستات (در صورت لزوم) می‌باشد. برای تفسیر صحیح سطح PSA و تشخیص دقیق، همواره مشاوره و ارزیابی پزشک متخصص در امر پروستات، مانند یک اورولوژیست و آزمایش در یک آزمایشگاه مجهز ضروری است.
بدون دیدگاه