بیماری تیروئید چیست راه های درمان و انواع آن

بیماری تیروئید به وضعیتی اطلاق می‌شود که تیروئید، یک غده کوچک در قسمت جلویی گردن که هورمون‌های تیروئید را تولید می‌کند، به درستی عمل نکند. تیروئید هورمون‌های مهمی مانند تیروکسین (T4) و تری‌یدوتیرونین (T3) را ترشح می‌کند که در تنظیم فعالیت سلول‌ها و متابولیسم بدن نقش دارند.

بیماری‌های تیروئید ممکن است به دلیل عملکرد زیاد یا کم غده تیروئید، التهاب غده تیروئید، وجود توده‌های خوش‌خیم یا خبیث در تیروئید، یا عوامل دیگری که منجر به اختلال در تولید و ترشح هورمون‌های تیروئید می‌شوند، ایجاد شوند. بیماری‌های تیروئید می‌توانند علائم و عوارض متنوعی داشته باشند و بسته به نوع و شدت بیماری متفاوت باشند.

بیماری‌های شایع تیروئید شامل موارد زیر می‌شوند:

1. هیپوتیروئیدیسم (کمبود هورمون تیروئید): در این حالت، تیروئید کمتر از مقدار مورد نیاز هورمون‌های تیروئید را تولید می‌کند. این موضوع می‌تواند منجر به علائمی مانند خستگی، کاهش انرژی، افزایش وزن، سرماخوردگی، افسردگی و مشکلات دیگر شود.

2. هیپرتیروئیدیسم (اضافه‌کاری هورمون تیروئید): در این حالت، تیروئید بیش از حد مقدار مورد نیاز هورمون‌های تیروئید را تولید می‌کند. علائم هیپرتیروئیدیسم شامل اضطراب، عصبانیت، لرزش، افزایش ضربان قلب، خشکی پوست، کاهش وزن و سایر علائم می‌شود.

3. گواتر: گواتر به بزرگی غده تیروئید و تورم آن اطلاق می‌شود. می‌تواند به صورت یک عارضه مستقل و یا در نتیجه بیماری‌های دیگری مانند هیپوتیروئیدیسم و هیپرتیروئیدیسم رخ دهد. گواتر ممکن است بصورت یک گواتر نودولر (وجود توده‌های خوش‌خیم یا خبیث در غده) یا گواتر دیفوز (افزایش یکنواخت حجم غده) باشد.

آزمایش همورمونی چیست و  آشنایی آزمایش آن

4. التهاب تیروئید: التهاب در غده تیروئید می‌تواند در نتیجه عفونت‌ها، بیماری‌های ایمنی، یا دلایل دیگری رخ دهد. ممکن است با علائمی مانند درد و تورم در ناحیه تیروئید همراه با تحریک دردناک و تورم گردن همراه باشد.

مدیریت بیماری‌های تیروئید بسته به نوع و شدت بیماری متفاوت است و ممکن است شامل مصرف داروها، جراحی، رادیواکتیوتراپی یا مداخلات دیگر باشد. برای تشخیص و درمان بیماری‌های تیروئید، معمولاً نیاز به مشاوره پزشک تخصصی در این زمینه مانند پزشک غدد و متابولیسم یا اطلاعات بیشتر از سوابق پزشکی و آزمایشات تخصصی است.

علایم کم کاری تیروئید چیست؟

علایم کم کاری تیروئید یا هیپوتیروئیدیسم ممکن است بین افراد متفاوت باشد و بستگی به شدت کمبود هورمون تیروئید و مدت زمان آن داشته باشد. در زیر علایم شایع کم کاری تیروئید را ذکر می‌کنم:

1. خستگی و کاهش انرژی: احساس خستگی و ناتوانی در انجام فعالیت‌های روزمره، حتی بدون فعالیت شدید.

2. کاهش تمرکز و مشکلات حافظه: دشواری در تمرکز، فراموشی و مشکلات حافظه می‌توانند نشانه‌هایی از کم کاری تیروئید باشند.

3. افزایش وزن: افراد مبتلا به هیپوتیروئیدیسم ممکن است بدون تغییر در الگوی غذایی و فعالیت بدنی، وزن بیشتری پیدا کنند.

4. سرماخوردگی: حس سرماخوردگی مداوم و دشواری در تحمل سرما ممکن است نشانه کم کاری تیروئید باشد.

5. افزایش حساسیت به سرما: حساسیت بیشتری نسبت به سرما و تغییرات دمایی می‌تواند وجود داشته باشد.

6. خشکی پوست و موها: پوست خشک، خارش و آسیب پذیری بیشتر در برابر آسیب‌های جزئی مانند خراش‌ها و ترک‌ها و همچنین موهای خشک و شکننده ممکن است نشانه‌های هیپوتیروئیدیسم باشند.

7. تغییرات در مزاج و افسردگی: افسردگی، اضطراب، عصبانیت و تغییرات در مزاج ممکن است در افراد مبتلا به کم کاری تیروئید دیده شوند.

8. کاهش آرامش و خواب طولانی‌تر: افراد ممکن است نیاز به خواب بیشتری داشته باشند، اما همچنین ممکن است دچار بی‌خوابی شوند.

9. عوارض بر روی سیستم گوارشی: مشکلاتی مانند یبوست، سوء هاضمه و کاهش اشتها ممکن است در برخی از افراد با کم کاری تیروئید دیده شوند.

10. قوز قلبی و ضربان قلب کمتر: در برخی از موارد، هیپوتیروئیدیسم می‌تواند منجر به قوز قلبی (قوز قفسه سینه) و ضربان قلب کمتر شود.

علایم پر کاری تیروئید چیست؟

علایم پرکاری تیروئید یا هیپرتیروئیدیسم ممکن است بین افراد متفاوت باشد و بستگی به شدت افزایش فعالیت تیروئید داشته باشد. در زیر علایم شایع پرکاری تیروئید را ذکر می‌کنم:

1. اضطراب و عصبانیت: افزایش فعالیت تیروئید می‌تواند منجر به اضطراب، عصبانیت، تنش و بیقراری شود.

2. خستگی و ضعف عمومی: علیرغم افزایش فعالیت تیروئید، افراد ممکن است احساس خستگی، ضعف و کاهش انرژی کنند.

3. تغییرات در وزن: افراد مبتلا به هیپرتیروئیدیسم ممکن است وزن کمتری داشته باشند، اغلب به دلیل افزایش متابولیسم بدن.

4. تعریق بیش از حد: افراد ممکن است تعریق بیش از حدی داشته باشند، حتی در هوا و فعالیت‌هایی که قبلاً برایشان عادی بوده است.

5. افزایش ضربان قلب: ضربان قلب سریعتر از حالت طبیعی (تاکی‌کاردی) می‌تواند نشانه پرکاری تیروئید باشد.

6. خشکی پوست: پوست خشک، خارش و آسیب پذیری بیشتر در برابر آسیب‌های جزئی مانند خراش‌ها و ترک‌ها ممکن است نشانه هیپرتیروئیدیسم باشد.

7. لرزش: افزایش فعالیت تیروئید می‌تواند منجر به لرزش دست‌ها، پلک‌زدن شدید و لرزش عضلانی شود.

8. خواب ناخوشایند: افراد ممکن است مشکلاتی مانند بی‌خوابی، خواب درهم‌ریخته و خواب زود بیدار شدن را تجربه کنند.

9. ریزش مو: ریزش مو و کاهش جرم و ضخامت موها ممکن است در برخی از افراد با هیپرتیروئیدیسم دیده شود.

10. اختلالات گوارشی: مشکلاتی مانند اسهال، افزایش روده‌ها، سوء هاضمه و افزایش اشتها ممکن است در برخی از افراد با هیپرتیروئیدیسم دیده شوند.

رژیم غذایی برای کم کاری و پرکاری تیروئید

رژیم غذایی مناسب می‌تواند در مدیریت کم کاری و پرکاری تیروئید به شما کمک کند. در هر دو حالت، مهم است که تغذیه متعادل و سالمی داشته باشید. در ادامه، رژیم غذایی معمولاً توصیه شده برای هر دو حالت را بررسی می‌کنیم:

کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم):

1. مصرف مواد غذایی حاوی یود: یود نقش مهمی در ساخت هورمون‌های تیروئید دارد. مصرف مواد غذایی حاوی یود مانند ماهی، میگو، جوانه گندم، نمک آبی و آبلیمو را توصیه می‌کنیم.

2. مصرف مواد غذایی حاوی سلنیوم: سلنیوم نیز برای سلامتی تیروئید مهم است. می‌توانید از مواد غذاییی مانند بادام، برنج، ماهی، مرغ و گوشت قرمز به عنوان منابع سلنیوم استفاده کنید.

3. مصرف مواد غذایی حاوی آهن: ممکن است در کم کاری تیروئید کمبود آهن رخ دهد. بنابراین، مصرف مواد غذایی حاوی آهن مانند گوشت قرمز، مرغ، ماهی، لوبیا، نخود و غلات کامل توصیه می‌شود.

4. مصرف مواد غذایی حاوی فیبر: مصرف مواد غذایی حاوی فیبر مانند سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل و لوبیا می‌تواند به یک هضم بهتر کمک کند و مشکلات گوارشی را کاهش دهد.

5. مصرف مواد غذایی حاوی اسیدهای چرب امگا-۳: اسیدهای چرب امگا-۳ موجود در ماهی‌های چرب مانند ماهی سالمون و ساردین، همچنین دانه‌ها و روغن‌های گیاهی مانند کرچک و کنجد می‌توانند به سلامتی تیروئید کمک کنند.

و رژیم غذایی برای پرکاری تیروئید (هیپرتیروئیدیسم):

1. مصرف مواد غذایی کاهنده تولید هورمون‌های تیروئید: برخی مواد غذایی می‌توانند کمک کنند تا فعالیت تیروئید را کاهش دهند. این مواد شامل کلم، گلابی، بروکلی، کلم بروکسل و سویا هستند.

2. مصرف مواد غذایی حاوی سئویین: سئویین یک تمصرف مواد غذایی حاوی سئویین: سئویین یک ترکیب موجود در برخی از سبزیجات مانند جوانه گندم، برنج برنجک، برنج سیاه و برخی از سبزیجات خانواده کراسیفر است. این ماده می‌تواند به کنترل فعالیت تیروئید کمک کند.

3. مصرف مواد غذایی حاوی اسیدهای چرب امگا-۳: اسیدهای چرب امگا-۳ موجود در ماهی‌های چرب مانند ماهی سالمون و ساردین، همچنین دانه‌ها و روغن‌های گیاهی مانند کرچک و کنجد می‌توانند به سلامتی تیروئید کمک کنند.

4. مصرف مواد غذایی حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها: آنتی‌اکسیدان‌ها می‌توانند در کاهش التهاب و حمایت از سلامت تیروئید مؤثر باشند. می‌توانید از مواد غذایی حاوی ویتامین C (مرکبات، توت‌ها، فلفل قرمز)، ویتامین E (بادام، بادام زمینی) و سبزیجات و سبزیجات تاریخچه‌دار (اسفناج، کاهو، ریحان، جعفری) استفاده کنید.

5. مصرف مواد غذایی حاوی آهن و کلسیم: مصرف مواد غذایی حاوی آهن و کلسیم در حد معقول می‌تواند به تعادل هورمون‌های تیروئید کمک کند. مواد غذایی حاوی آهن شامل گوشت قرمز، مرغ، ماهی، لوبیا و غلات کامل است. مواد غذایی حاوی کلسیم شامل ماست، دوغ، سبزیجات سبز تاریخچه‌دار و ماهی‌های کوچک مثل سردی و سرماچه است.

توجه داشته باشید که رژیم غذایی فقط به تنهایی کافی نیست و باید با مراجعه به پزشک و متخصص تغذیه همراه باشد. همچنین، بسته به شدت بیماری و وضعیت شما، ممکن است نیاز به تنظیمات خاصی در رژیم غذایی داشته باشید.

روش های درمان بیماری تیروئید

درمان بیماری‌های تیروئید بستگی به نوع و شدت بیماری دارد. در زیر به برخی از روش‌های درمانی برای بیماری‌های تیروئید اشاره می‌کنم:

1. هیپوتیروئیدیسم (کم کاری تیروئید):
– داروهای هورمون تیروئید: مصرف هورمون تیروئید (مثل لووتیروکسین) به صورت دوره‌ای جهت جبران کاهش هورمون‌های تیروئید مورد استفاده قرار می‌گیرد.
– تغذیه سالم: مصرف غذاهایی که غنی از یود و سلنیوم هستند می‌تواند به بهبود عملکرد تیروئید کمک کند.

2. هیپرتیروئیدیسم (پرکاری تیروئید):
– داروهای مهارکننده هورمون تیروئید: مصرف داروهایی مانند تیامازول و پروپیل‌تیوراسیل برای کاهش فعالیت تیروئید مورد استفاده قرار می‌گیرد.
– رادیواکتیو ایودین: برخی از بیماران ممکن است به رادیواکتیو ایودین (RAI) تحت عمل برون ریزی با استفاده از مقدار مناسب ایودین رادیواکتیو تحت تأثیر قرار دهند.
– جراحی: در برخی موارد شدید، جراحی برای برداشتن یا کاهش حجم تیروئید ممکن است لازم باشد.

3. گواتر:
– داروهای هورمون تیروئید: در بعضی موارد، مصرف داروهای هورمون تیروئید می‌تواند برای کاهش حجم گواتر مفید باشد.
– رادیواکتیو ایودین: در برخی موارد، استفاده از رادیواکتیو ایودین برای کاهش حجم گواتر ممکن است مورد استفاده قرار گیرد.
– جراحی: در گواترهای بزرگ یا ایجاد مشکلات تنفسی، جراحی برای برداشتن بخشی یا تمامی تیروئید ممکن است لازم باشد.

4. نودهای تیروئیدی:
– بررسی و پایش: نودهای تیروئیدی کوچک و بی خطر ممکن است نیازی به درمان داشته باشند و فقط نیاز به بررسی و پایش داشته باشند.
– عمل جراحی: در صورت وجود نودهای بزرگ، خبیث (سرطانی)، فشار روی اندام‌های اطراف یا علائم دیگر، جراحی برای برداشتن نودها ممکن است لازمینه باشد.

5. التهاب تیروئید:
– درمان مبتنی بر علت: در صورتی که التهاب تیروئید ناشی از عفونت باکتریایی یا ویروسی باشد، ممکن است نیاز به داروهای ضدعفونی کننده باکتری یا ضدویروسی داشته باشید.
– درمان ستروئیدها: در برخی از موارد، مصرف استروئیدها مانند پردنیزولون برای کاهش التهاب و بیماری تیروئید مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مهم است که درمان بیماری تیروئید توسط یک پزشک متخصص تیروئید (مثل یک پزشک داخلی، پزشک غدد، یا پزشک جراح) نظارت شود. این پزشک می‌تواند بر اساس معاینات و ارسال به آزمایشگاه تشخیص طبی و دریافت نتایج و تشخیص دقیق و شدت بیماری، به شما راهنمایی کند و نوع مطلوب درمان را تعیین کند.